Page 77 -
P. 77
ิ
์
ื
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ
75
ที่มา: เทอดชัย (2543)
เมตาบอลิซึมของลิปิด (Metabolism of lipid)
ลิปิดเป็นสารอาหารที่ร่างกายเลือกเก็บสะสมไว้เป็นพลังงานส ารองในรูปของไตรกลีเชอไรด์
ทั้งนี้เพราะมีสมบัติไม่รวมกับน้ า ท าให้เก็บสะสมไว้ได้ไม่จ ากัดปริมาณและไม่เปลืองเนื้อที่เท่ากับ
คาร์โบไฮเดรตหรือโปรตีนซึ่งมีน้ าอยู่ด้วย นอกจากนี้ลิปิดยังเป็นองค์ประกอบของเยื่อหุ้มเซลและท า
หน้าที่เป็นฮอร์โมนรวมทั้งเป็นไวตามินที่สาคัญในร่างกาย อาหารลิปิดที่ไดจากสัตว์และพืชส่วนใหญ่อยู่ใน
้
รูปไตรกลีเชอไรด์มีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่อยู่ในรูปฟอสโฟกลีเชอไรด์ สเตอรอลและไวตามิน
กระบวนการเมแทบอลิซึมของลิปิดออกเป็นแบ่ง 2 ขั้นตอน คือ กระบวนการย่อย การดูดซึมและการ
ขนส่งลิปิดไปสู่เชลกับกระบวนการเมแทบอลิซึมที่เกิดขึ้นในเซลเนื้อเยื่อต่างๆ
1. กระบวนการย่อย การดูดซึมและการขนส่ง
1.1 การย่อยลิปิดในทางเดินอาหาร
สารอาหารลิปิดส่วนใหญ่ ร่างกายสามารถย่อยและดูดซึมได้เกือบทั้งหมด มีเพียงประมาณร้อย
ละ 4 เท่านั้นที่สูญเสียทางอุจจาระ ยกเว้นในกรณีที่เกิดการบกพร่องจากการย่อยหรือการดูดซึมจึงจะมี
การสูญเสียลิปิดมากกว่าปกติและจะส่งผลให้ร่างกายขาดหรือบกพร่องในการดูดซึมไวตามินละลายใน
ไขมัน การย่อยลิปิดเกิดขึ้นน้อยมากในกระเพาะอาหารถึงแม้จะมีเอนไซม์ลิเปสอยู่ก็ตาม ที่ล าไส้เล็กส่วน
ดูโอดีนัมเป็นบริเวณที่มีการย่อยลิปิดที่แท้จริง เมื่อลิปิดผ่านเข้าสู่ล้าไส้เล็กส่วนดูโอดีนัมจะกระตุ้นให้มี
การหลั่งโฮโมนโคลีซิสโทนิน-แพนคลีโอไซนิน (Cholecystokinin-pancreozynin, CCKPZ) ซึ่งท า
หน้าที่ช่วยเร่งให้ถึงน้ าดีบีบตัวปล่อยน้ าดีออกมารวมทั้งเร่งตับอ่อนให้ปล่อยเอนไซม์ต่างๆ ออกมาด้วย
ประกอบกับการที่น้ าย่อยเหล่านี้ มีสารไบคาร์บอเนตอยู่ด้วย ท าให้ pH ภายในล าไส้มีสภาพค่อนข้างเป็น
ด่างเหมาะกับการท างานของเอนไซม์ เอนไซม์ที่ใช้ย่อยลิปิดที่ส าคัญ คือ แพนครีเอทิกลิเปส (Pancreatic
lipase) (ภาพที่ 2-5) เอสเทอเรส (Esterase) และฟอสโฟลิเปส A (Phospholipase A ) การย่อย
เริ่มต้น โดยน้ าดีประกอบด้วยกรดน้ าดี (Bile acids) และเกลือของกรดน้ าดี (Bile salts) ช่วยกระตุ้นให้
เกิดการกระจายตัวของลิปิดกลายเป็นอนุภาคเล็กๆ เป็นการเพิ่มพื้นที่ผิวของลิปิดช่วยให้เกิดการย่อย
รวดเร็วขึ้น
ภาพที่ 2-5 การท างานของเอนไซม์แพนครีเอทิกลิเปส (Pancreatic lipase)
บทที่ 2 สารอาหารและเมตาบอลิซึมในร่างกายสัตว์
