Page 21 -

ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ
ื
์
ิ

ประโยชนสวนอีกฝายไมไดรับทั้งประโยชนหรืออันตราย จุลินทรียที่สัมพันธกับพืชสันนิษฐานวาเปน
เปนพวกที่อิงอาศัยกับพืช เพราะจุลินทรียที่มีอยูมักไมคอยสงผลในเชิงบวกหรือเชิงลบอยางชัดเจน

กับพืชและในขณะที่มีจุลินทรียนั้นอาจทำใหเกิดผลกับเชื้อกอโรคหลายอยาง ปฏิสัมพันธแบบ

บทที่ 1 ภาวะอิงอาศัยแสดงโดยการลดลงของการติดเชื้อกอโรคและความรุนแรงของโรค (disease severity)

ี
่
ปฏิสัมพันธแบบภาวะเปนกลางภาวะที่สิงมีชวิต 2 ชนิดอยูร่วมกันแบบทีสิ่งมีชวิตทั้ง 2 ชนิดไมไดรับ
ี
่
ทั้งประโยชนและอันตราย เปนปฏิสัมพันธทางชีวภาพเมื่อความหนาแนของประชากรของสปชสหนึ่ง
ี
ไมมีผลกระทบใด ๆ กับสปชีสอื่น เกี่ยวของกับการควบคุมทางชีวภาพเพราะเชื้อกอโรคไมสามารถ
เพิ่มจำนวนประชากร ปฏิสัมพันธแบบการแขงขัน คือ การแขงขันระหวางภายในสปชีสและระหวาง

สปชีสเปนผลใหการเจริญลดลง ควบคุมทางชีวภาพเกิดจากการที่จุลิทรียที่ใชเปนตัวควบคุม

ทางชีวภาพแขงขันกับเชื้อกอโรคในเรื่องของสารอาหารในพืชหรือบริเวณรอบ ๆ พืช ปฏิสัมพันธแบบ

ภาวะอาศัยเสียประโยชน คือ ความสัมพันธระหวางสิ่งมีชีวิต 2 สปชีสซึ่งสปชีสหนึ่งถูกยับยั้งหรือ

ถูกทำลายสวนอีกสปชีสหนึ่งไมไดรับผลกระทบ ปฏิสัมพันธแบบภาวะปรสิต คือ ภาวะที่สิ่งมีชีวิต 2

ชนิดอยูรวมกันแบบที่ฝายหนึ่งซึ่งเปนปรสิตไดรับประโยชนจากอีกฝายหนึ่งซึ่งเปนสิ่งมีชีวิตใหอาศัย ที่

เปนแบบฉบับคือปรสิตไดรับสารอาหารจากสิ่งมีชีวิตใหอาศัย และความสัมพันธนี้เปนอันตรายตอ

สิ่งมีชีวิตใหอาศัย การควบคุมทางชีวภาพเปนผลจากกิจกรรมของปรสิตตอเชื้อกอโรคพืช ซึ่งถือวา

เปนปรสิตของพืช ที่นาสนใจ คือ การติดเชื้อกอโรคที่ไมรุนแรงอาจนำไปสูการควบคุมทางชีวภาพ

เชื้อกอโรคที่รุนแรงมากกวาโดยการกระตุนระบบการปองกัน ปฏิสัมพันธแบบสุดทาย คือ

การลาเหยื่อ หมายถึงการลาและการฆาสิ่งมีชีวิตหนึ่งโดยสิ่งมีชีวิตอื่น การลาเหยื่อ เชน ไสเดือนฝอย

ที่กินราการควบคุมทางชีวภาพอาจเปนผลจากปฏิสัมพันธทั้งหมดในระดับตาง ๆ ขึ้นอยูกับ

สิ่งแวดลอมที่ไสเดือนฝอยนั้นอยู (Pimenta et at. 2009)

ลักษณะของยีสตที่เปนประโยชนสำหรับใชในการควบคุมทางชีวภาพ

ในบรรดาจุลินทรียปฏิปกษ ยีสตปฏิปกษไดรับความสนใจเพราะมีหลายลักษณะที่

เหมาะสมสำหรับใชเปนตัวควบคุมทางชีวภาพ (Freimoser et at. 2019; Pimenta et at. 2009) ยีสตที ่

อยูในชีวภาค (biosphere) ไมไดเขาไปอยูแบบสุม ชุมชีพของยีสตอาจถูกกำหนดโดยแหลงที่อยู

(habitat) (Lachance and Starmer 1998) ยีสตอาจเปนพวกที่อาศัยในแหลงที่อยูหลากหลาย (habitat

generalist) หรือเปนพวกที่อาศัยในแหลงที่อยูเฉพาะ (habitat specialist) ขึ้นกับแหลงที่อยูและ

ภาวะการณทางสรีรวิทยา โดยยีสตพวกที่อาศัยในแหลงที่อยูหลากหลาย สามารถใชสารประกอบ

คารบอนที่หลากหลายดวยเหตุนี้ทำใหมีชีวิตรอดและเจริญในสภาพแวดลอมตาง ๆ สวนยีสตพวกที่

อาศัยในแหลงที่อยูเฉพาะมีภาวะการณทางสรีรวิทยาที่ธรรมดาและไดพลังงานจากสารประกอบ

12 การใชยีสตสำหรับการควบคุมทางชีวภาพโรคพืชและโรคพืชหลังการเก็บเกี่ยวที่เกิดจากรา