Page 19 -

โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ิ
ิ
์
ิ
ื

National Research Council คำนึงถึงการพัฒนาเทคโนโลยีสมัยใหมและใหความหมายของ
การควบคุมทางชีวภาพวาเปนการใชสิ่งมีชีวิตธรรมชาติและสิ่งมีชีวิตดัดแปลง (modified organism)

ยีน หรือผลผลิตจากยีน (gene product) ที่ลดอิทธิพลของสิ่งมีชีวิตที่ไมพึงปรารถนาและสนับสนุน

บทที่ 1 สิ่งมีชีวิตที่พึงปรารถนา เชน แมลงและจุลินทรียที่มีประโยชน แตความหมายนี้มีผูโตแยงมากและมัก

ถูกมองวากวางเกินไปเนื่องจากศัพท “การควบคุมทางชีวภาพ” มีความหมายไดหลายอยางตาม

แนวคิดตาง ๆ จึงอาจทำใหสับสน ดังนั้นในแตละงานที่จะนำไปใชตองกำหนดใหชัดเจนวาจะใช 

ความหมายใดครอบคลุมอะไรบาง ความหมายของ “การควบคุมทางชีวภาพ” ที่ใชทั่วไปขึ้นอยูกับ

เปาหมายของการกดหรือการกำจัดจำนวนชนิดและแหลงของสิ่งมีชีวิต และระดับและระยะเวลาที่คน

ใช ความหมายของการควบคุมทางชีวภาพที่กวางที่สุด คือ การกดหรือการกำจัดกิจกรรมที่สราง

ความเสียหายของสิ่งมีชีวิตหนึ่งโดยสิ่งมีชีวิตอื่นหนึ่งหรือหลายชนิด มักหมายถึงศัตรูธรรมชาติ

สำหรับดานโรคพืชการกดหรือการกำจัดสามารถเกิดไดหลายทาง ถาเกี่ยวของกับการเติบโตของพืช

การปลูกพืชหมุนเวียนและการปลูกพืชพันธุตานทานไมวาจะเปนพันธุที่คัดเลือกตามธรรมชาติหรือ

จากการปรับปรุงพันธุกรรมจะรวมอยูในคำจำกัดความของการควบคุมทางชีวภาพดวย เพราะพืชมี

การตอบสนองตอปจจัยทางชีวภาพหลายอยางทั้งที่เปนเชื้อกอโรคและที่ไมใชเชื้อกอโรค ดังนั้น

การเหนี่ยวนำใหพืชตานทานจึงถือวาเปนสวนหนึ่งของการควบคุมทางชีวภาพ ความหมายของศัพท

“การควบคุมทางชีวภาพ” ที่แคบกวานั้น คือ การใชประโยชนอยางมีจุดมุงหมายของการนำหรือ

การใชสิ่งมีชีวิตประจำถิ่นเพื่อกดหรือกำจัดกิจกรรมและประชากรของเชื้อกอโรคพืชหนึ่งหรือ

มากกวาหนึ่งชนิด อาจรวมถึงการนำกลาเชื้อจุลินทรียไปกดหรือกำจัดโรคพืชชนิดใดชนิดหนึ่งหรือ

กลุมใดกลุมหนึ่ง หรืออาจหมายถึงการจัดการดินเพื่อสงเสริมกิจกรรมของสิ่งมีชีวิตประจำถิ่นที่

เกี่ยวของกับดินและพืชที่นำไปสูการกดหรือการกำจัด ความหมายที่แคบที่สุด คือ การกดหรือ

การกำจัดโดยสิ่งมีชิวิตปฏิปกษชนิดเดียวในระบบการปลูกพืชชนิดเดียว (Pimenta et at. 2009) ใน

บทนี้จะกลาวถึงการควบคุมทางชีวภาพที่เกี่ยวของกับโรคพืชและโรคหลังการเก็บเกี่ยวที่เกิดกับ

สวนตาง ๆ ของพืช

ในสิ่งแวดลอมทางการเกษตรพืชพันธุพื้นเมืองจะถูกแทนที่ดวยพืชพันธุการคา ทำให

จุลินทรียพื้นถิ่นเปลี่ยนไป และสปชีสที่เปนปฏิปกษหายไป ขาดผูแขงขันตามธรรมชาติทำให

การระบาดของโรคเกิดงายขึ้น มีหลายกลยุทธที่ใชลดหรือควบคุมการเกิดโรค เชน การใชสารเคมี

การใชพันธุตานทานโรค และการควบคุมทางชีวภาพ ปจจุบันวิธีการที่นิยม คือ การใชสารเคมี


เนื่องจากใชงายและเห็นผลชัดเจน แตสารเคมีมักเปนพิษตอมนุษยเปนอันตรายตอเกษตรกรผูใช เปน
พิษตอสัตวและพืช ตกคางในสิ่งแวดลอมเพราะยอยสลายทางชีวภาพชากอใหเกิดมลพิษ และใน

ปจจุบันการใชสารเคมีสำหรับการเกษตรมีการควบคุม (Kunyosying et al. 2018; Karthikeyan and

10 การใชยีสตสำหรับการควบคุมทางชีวภาพโรคพืชและโรคพืชหลังการเก็บเกี่ยวที่เกิดจากรา