Page 18 -

ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ื
ิ
์
ิ

1 การใชยีสตสำหรับการควบคุมทางชีวภาพโรคพืช

และโรคพืชหลังการเก็บเกี่ยวที่เกิดจากรา

สาวิตรี ลิ่มทอง บทที่ 1

การควบคุมทางชีวภาพ (Biological control หรือ คำยอ biocontrol) เปนปรากฎการณ

ธรรมชาติที่เกิดอยางกวางขวางในสภาพแวดลอม ประกอบดวยการควบคุมการเจริญของประชากร

ของสิ่งมีชีวิตหนึ่งดวยสิ่งมีชีวิตปฏิปกษอีกชนิดหนึ่งหรือมากกวาหนึ่งชนิด การควบคุมเกิดจาก

อิทธิพลของเชื้อกอโรค ตัวใหอาศัย (host) ไมวาจะเปนพืชหรือสัตว และสิ่งแวดลอม การควบคุม

ทางชีวภาพมีศักยภาพที่จะเกิดกับสิ่งมีชีวิตทุกชนิด เนื่องจากสิ่งมีชีวิตทุกชนิดมีเชื้อกอโรค และ

อาจเกี่ยวของกับสิ่งมีชีวิตหลายสปชีสที่แตกตางกัน ที่เปนผลใหเกิดความสมดุลของระบบนิเวศ

แนวคิดที่วามีบางสปชีสสามารถลดประชากรของสปชีสอื่นมีมานาน ชาวจีนชนชาติแรกที่ใชกลยุทธ

การควบคุมทางชีวภาพ เมื่อตนศตวรรษที่ 3 โดยใชมดแดง (Oecophylla smaragdina) ควบคุมผีเสื้อ

ที่เปนแมลงในอันดับ Lepidoptera ซึ่งกินพืชเปนอาหาร ในพืชตระกูลสม สวนกรณีที่มี

เอกสารรายงานอยางเปนทางการถึงความสำเร็จในการควบคุมทางชีวภาพ คือ การนำดวง Rodolia

cardinalis จากประเทศออสเตรเลียมายังแคลิฟอรเนีย สหรัฐอเมริกา ใน ค.ศ. 1888 เพื่อควบคุม

เพลี้ยหอยฝาย (cottony cushion scale) ที่มีชื่อวิทยาศาสตรวา Icerya purchasi พบวา 2 ปหลังจาก

นั้น R. cardinalis ควบคุมเพลี้ยหอยฝายไดอยางสมบูรณ (van den Bosch et al. 1982) ขอมูล

ดังกลาวแสดงวาการควบคุมทางชีวภาพนี้เริ่มใชกับการควบคุมแมลงและวัชพืช หลังจากนั้นมีการใช 

กวางขวางขึ้น จนปจจุบันใชกับสัตวไมมีกระดูกสันหลัง สัตวมีกระดูกสันหลัง โรคพืช และโรคหลัง

การเก็บเกี่ยว (postharvest disease) ของสวนตาง ๆ ของพืช (Pimenta et al. 2009)

ี
คำศัพท “การควบคุมทางชวภาพ” ใชในสาขาชีววิทยาที่แตกตางกันโดยที่สาขาใชมาก คือ

กีฏวิทยา และโรคพืช สำหรับทางดานกีฏวิทยาการควบคุมทางชีวภาพใชเพื่ออธิบายการใชแมลงซึง
่
กินสัตวอื่น ที่เรียกวาแมลงนักลา (predatory insect) เพื่อลดประชาการของแมลงที่เปนศัตรูพืชชนิด

อื่น สวนดานโรคพืชใชกับการใชจุลินทรียปฏิปกษ (microbial antagonist) เพื่อลดการเกดโรค รวมทั้ง
ิ
การใชเชื้อกอโรคที่มีความจำเพาะเพื่อควบคุมประชากรวัชพืช ในทั้ง 2 กรณีสิ่งมีชีวิตที่ใชควบคุม

สิ่งที่รบกวนหรือเชื้อกอโรค เรียกวา ตัวควบคุมทางชีวภาพ (biological control agent) หรือที่เรียกยอ

วา BCA ยิ่งไปกวานั้นศัพท “การควบคุมทางชีวภาพ” นี้ยังใชกับการใชผลิตภัณฑจากธรรมชาติ

(natural product) ที่ไดจากการสกัดหรือการหมักจากแหลงตาง ๆ นอกจากนั้น สมาชิกของ U.S.

การประยุกตใชยีสตเพื่อการเกษตรและอุตสาหกรรมยุคใหม 9