Page 62 -

ิ
ิ
ุ
ั
์
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ิ
ื
ิ
56

(1) จิตใจ (Mind) จิตใจมีความสามารถในการใช:สัญลักษณQที่มีความหมายทางสังคมรEวมกัน จิตใจทำให:เกด
ิ
ื่
ตัวตนและสังคม จิตเปUนผลผลิตทางสังคม (Social product) มนุษยQพัฒนาจิตใจผEานปฏิสัมพันธQกับผู:อน
ผEานภาษา ไมEได:เปUนสิ่งที่มีมาแตEกำเนิด ทารกไมEสามารถมีปฏิสัมพันธQกับคนอื่นได:จนกวEาจะได:เรียนภาษา
ี่
Q
หรือระบบสัญลักษณที่มีความหมายรEวมกัน ทารกแรกเกิดจะตอบสนองโดยทยังไมEเข:าใจความหมายของ
คำพูดของพEอแมE การแสดงทEาทางของทารกเปUนลักษณะการเดาสุEมวEาจะทำให:พอแมEตอบสนองตามที่ตนเอง
E
ต:องการ แตEเมื่อทารกเริ่มเข:าใจภาษาก็จะสื่อสารด:วยสัญลักษณQหรือทEาทางที่มีความหมายรEวมกันและ
:
:
ทำนายการตอบสนองของผู:อื่นตEอสัญลักษณQที่ตัวเองใชได ภาษาและปฏิสัมพันธกับผู:อื่นนำไปสูEการพัฒนา
Q
จิตใจ จิตใจสะท:อนและสร:างสรรคQโลก การเรียนภาษาทำให:มนุษยQเรียนรู:บรรทัดฐานทางสังคม คEานิยม
และวัฒนธรรมที่กำหนดการแสดงออกทางพฤติกรรม โลกทางสังคมถูกวางรูปแบบและเปลี่ยนแปลงโดย
ปฏิสัมพันธQของมนุษยQ เชEน วัยรุEนอาจมีคำหรือสัญลักษณQเฉพาะเพื่อแสดงการขอบคุณนอกเหนือไปจาก

ภาษาที่ใช:ทั่วไปในวัฒนธรรม
จิตใจสัมพันธQกับความคิด (Thought) ซึ่งเปUนการสนทนาภายในใจ (Inner conversation) การ
ั
สนทนาภายจิตใจหรอการคิดของมนุษยQเกิดขึ้นได:จากการกระตุ:นทางสังคมและปฏิสัมพนธQกับคนอื่น การคิด
ื
ที่มนุษยQได:กระทำ คือ การสวมบทบาทของผู:อื่น (Role taking) หรือการเอาใจเขามาใสEใจเรา ซึ่งเปUนการ
U
ู:
ื
ู:
มองประสบการณจากมุมมองของผอื่น เปนการจินตนาการวEาผอื่นจะมองสิ่งหนึ่งอยEางไรและจะกระทำหรอ
Q
ี้
Q
ตอบสนองไปในทางที่คิดวEาคนอื่นจะทำ การกระทำเชิงสัญลักษณนชEวยใหมนุษยQพัฒนาการรับรู:ตนเอง
:
(Sense of self) กลEาวคือ การสวมบทบาทผู:อื่นทำให:บุคคลรู:จักตนเองดีขึ้น รู:วEาคนอื่นคิดอยEางไรกับตน
และยังชEวยพัฒนาความสามารถในการเข:าใจความรู:สึกของผู:อื่น (Empathy)
(2) ตัวตน (Self) ตัวตนหรือการรู:จักตนเอง (Sense of self) เกิดขึ้นได:จากการมีปฏิสัมพันธQกับคนอื่น ไมEได:ม ี
มาตั้งแตEเกิด การพูดคุยกับคนอื่นทำให:เรามีประสบการณQกับตัวเอง ตัวตนเปUนความสามารถในการสะท:อน
ตัวเองจากทัศนะของผู:อื่น ตามทัศนะของ Mead ตัวตนประกอบด:วย “ฉันที่เปUนประธาน” หรือ I ซึ่งเปน
U
ตัวตนตามสายตาของตัวเองและเปUนตัวตนที่มีลักษณะอัตวิสัย (Subjective self) และ “ฉันที่เปUนกรรม”
(Me) เปUนตัวตนตามสายตาของคนอื่นและเปUนตัวตนในลักษณะวัตถุวิสัย (Objective self) ซึ่งเปUนภาพ

ี่
ตัวเองที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาของคนอื่น ตัวตนไมEได:มาจากการคิดเกยวกับตัวเอง แตEถูกพัฒนาขึ้นจากการ
E
สวมบทบาทคนอื่นวEามองเราและการกระทำของเราอยEางไร นั่นคือ การคิดจินตนาการวาคนอื่นมองเรา
อยEางไร Mead นำแนวคิดเรื่องตัวตนในกระจกเงา (Looking-glass self) ของ Charles Cooley นักสังคม

วิทยาในปÅ ค.ศ.1912 มาอธิบายในเรื่องนี้ ตัวตนในกระจกเงาเปUนภาพตัวเองในใจที่มาจากการสวมบทบาท
ของคนอื่น และมองตัวเองจากมุมมองของคนอื่น ซึ่งเปUน “ตัวฉันที่เปUนกรรม” (Me) หรือตัวตนในเชิงวัตถ ุ

E
วิสัย (Objective self) หรือตัวตนตามสายตาของคนอื่น ตัวตนในกระจกเงาประกอบด:วยภาพลักษณQตอ
ตนเอง (Self-image) การจินตนาการถึงความคิดของผู:อื่นที่มีตEอภาพลักษณQนั้น และปฏิกิริยาหรอ
ื
ความรู:สึกของเราที่มีตEอจินตนาการนั้น ทำให:เกิดความรู:สึกที่มีตEอตัวเอง เชEน ความภาคภูมิใจ Cooley
(1972) อธิบายวEาตัวตนในกระจกเงามาจาก (1) เราจนตนาการวาผอนมองเราอยEางไร (2) เราจนตนาการวEา
ิ
ู
ื
่
ิ
E
: