Page 157 -

ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสเฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ั
ิ
ิ
ื
์
ิ
ุ
151

อีกปiจจัยที่สEงผลตEอพฤติกรรม คือ ความสามารถของตนเอง (Self-efficacy) ซึ่งเปUนความสามารถในการปฏิบัต ิ
และความมั่นใจในการแสดงพฤติกรรม (Bandura, 2001) ถ:าบุคคลไมEรับรู:ถึงความสามารถของตนเอง ก็มักจะไมEม ี
พฤติกรรมที่ได:เรียนรู:จากต:นแบบ เชEน ถ:าบุคคลทำอาหารไมEเปUนเลย หลังจากดูรายการทำอาหารแล:ว ก็ไมEมีแนวโน:มที่จะ
ทำอาหารตามที่เรียนรู:จากเชฟทางสื่อ ทั้งนี้ เพราะการขาดความสามารถของตนเอง

แนวคิดพื้นฐานของทฤษฎีการรู,คิดทางสังคม

E
ทฤษฎีการรู:คิดทางสังคมของ Bandura (1977) ถูกใช:อยEางกว:างขวางในการศึกษาอิทธิพลของสื่อที่มีตอ
พฤติกรรม โดยเฉพาะอยEางยิ่งใช:ในการศึกษาความสัมพันธQระหวEางการใช:สื่อกับพฤติกรรมความรุนแรง ทฤษฎีนี้ตรงข:ามกับ
ั
ทฤษฎีการปลูกฝiงที่ทำนายวEาการชมโทรทศนQมากบิดเบือนทัศนคติและการรับรู:ของเกี่ยวกับความจริงทางสังคม ในขณะท ี่
ิ
ทฤษฎีการรู:คิดทางสังคมชี้วEาสื่อมีอิทธิพลตEอพฤติกรรมผEานการเรียนรู:จากการสังเกต แนวคิดพื้นฐานของทฤษฎีการรู:คด
ทางสังคมมีดังน (Dainton and Zelly, 2015)
ี้
(1) ในขณะที่ทฤษฎีการเรียนรู:ทางสังคมสามารถประยุกตQใช:ได:กว:างขวาง แตEทฤษฎีการรู:คิดทางสังคมของ

Bandura อธิบายเฉพาะอิทธิพลของสื่อมวลชนตEออัตลักษณQทางวัฒนธรรม Bandura (2001) สนใจความ

แพรEหลายของสื่อมวลชนและการสร:างความจริงทางสังคมเชEนเดียวกันกับ Gerbner โดยอธิบายวEาโทรทัศน Q
มีอิทธิพลในการวางรูปแบบทัศนะเกี่ยวกับโลกทางสังคม
(2) บุคคลมีความสามารถในการสะท:อนตนเอง (Self-reflect) (Bandura, 2001) กลEาวคือ มนุษยQไมEได:เปUนเพยง
ี
ผู:กระทำ (Actors) เทEานั้น แตEยังเปUนผู:ตรวจสอบตนเอง (Self-examiners) เกี่ยวกับพฤติกรรมตนเองด:วย
ุ
บุคคลสามารถสะท:อนตนเองทั้งอยEางเที่ยงตรงและบิดเบือนเกี่ยวกับความเหมาะสมของพฤติกรรมของคณ
ซึ่งคุณภาพของการสะท:อนตนเองขึ้นอยูEบางสEวนกับกระบวนการให:เหตุผลแบบนิรนัย ข:อมูลที่ใช:ในการ
ประเมิน และอคติสEวนตัวของบุคคล

:
(3) มนุษยQเรียนรพฤติกรรมไดจากการสังเกตต:นแบบ (Modeling) เราสามารถเรียนรู:เกี่ยวกับความสัมพันธ Q
ู:
บรรทัดฐานทางสังคม และพฤติกรรมที่เปUนที่ยอมรับโดยการสังเกตการกระทำของผู:อื่นและผลกระทบท ี่
ตามมา Bandura อธิบายวEาการเรียนรู:จากประสบการณQของผู:อื่น (Vicarious observation) หรือการ
เรียนรู:จากการสังเกต (Observational modeling) ชEวยประหยัดเวลาและความอึดอัดรวมทั้งอันตรายจาก
การลองผิดลองถูกเอง การเรียนรู:ผEานการสังเกตประสบการณQของผู:อื่นตรงข:ามกันกับการเรียนรู:แบบ

คลาสสิกซึ่งเปUนการเรียนรู:ผEานการกระทำแบบลองผิดลองถูกโดยการปรับพฤติกรรมของตนเอง การเรียนร ู:
ั
E
ี
ั
้
่
ื
:
ู
ผEานการสังเกต เชEน การเรยนรเรองการเลยงเดกจากการสงเกตจากพอแมE เพอน รวมทงจากสื่อ ทฤษฎการร ู:
ี
่
ี
็
ื
้
คิดทางสังคมอธิบายวEาคนเราสามารถเรียนรู:จากการดูสิ่งที่ผู:อื่นทำ (และไมEทำ) และสังเกตปฏิกิริยาของคน
อื่นตEอการกระทำนั้น เพื่อพิจารณาวEาจะเลียนแบบหรือละเว:นพฤติกรรมใด