Page 67 -
P. 67
ิ
ิ
์
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ิ
ื
52
(Implementation Analyses) วิธีใดวิธีหนึ่ง หรือใช้ทั้งสองวิธีก็ได้ โดยทำการประเมินผลสรุป (Summative
Evaluation) หรือประเมินระหว่างดำเนินการ (Formative Evaluation)
สำหรับวิธีการประเมินผลโครงการ มีนักวิชาการได้นำเสนอไว้หลายรูปแบบ โดยแนวทางที่จะใช้ใน
การศึกษานี้ คือ วิธีการประเมินผลของ Daniel L. Stufflebeam ที่เรียกว่า “CIPP Model” ซึ่งเป็นแนวทางที่
ได้รับการยอมรับกันทั่วไปในปัจจุบัน โดยมีประเด็นการประเมินแบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ
(1) ประเมินด้านบริบทสภาวะแวดล้อม (Context Evaluation : C) พิจารณา และวิเคราะห์บริบท
สภาพแวดล้อมของโครงการเพื่อให้ได้ข้อมูลที่สำคัญ เกี่ยวกับความจำเป็นของผู้ได้รับผลประโยชน์
(Beneficiaries’ needs) ความต้องการ (Need) ปัญหา (Problem) คุณสมบัติที่มีค่า (Asset) และโอกาส
(Opportunities) รวมถึงประเมินพลวัตรการเมือง (Political dynamics) ด้วย เพื่อออกแบบโครงการ กำหนด
วัตถุประสงค์ของโครงการ (Goal-setting tasks) แผนงาน พิจารณาความเป็นไปได้ของโครงการ ความ
สอดคล้องกับนโยบายขององค์การหรือนโยบายของหน่วยงาน ความเป็นไปได้ที่จะได้รับการสนับสนุนจาก
หน่วยงานอื่น ๆ
(2) ประเมินด้านปัจจัยนำเข้า (Input Evaluation : I) เป็นการวิเคราะห์เพื่อใช้ข้อมูล ตัดสินใจต่อ
ปัจจัยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับโครงการว่าเหมาะสมหรือไม่ ความพอเพียงและความเหมาะสมของทรัพยากรต่าง
ๆ ว่ามีส่วนช่วยให้โครงการบรรลุวัตถุประสงค์หรือไม่ ซึ่งมักจะประเมินด้านต่าง ๆ คือ ความพร้อมและ
ความสามารถของหน่วยงานหรือคือตัวแทนในการจัด โครงการ การบริหารจัดการ กิจกรรม ทางเลือกที่ระบุใน
โครงการ การเลือกกลยุทธ์ (strategies) และยุทธวิธีที่ใช้ในการบรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการ การได้รับความ
ช่วยเหลือในด้านต่าง ๆ ซึ่งจะช่วยให้โครงการดำเนินไปได้ เช่น หน่วยงานที่จะช่วยเหลือ ทั้งในด้านงบประมาณ
บุคลากร สถานที่ และวัสดุอุปกรณ์ มีความเป็นไปได้และเหมาะสมเพียงใด
(3) ประเมินด้านกระบวนการ (Process Evaluation : P) เป็นการประเมินระหว่างดำเนินโครงการ
เพื่อหาข้อดี ข้อบกพร่องของการดำเนินงานตามขั้นตอนต่าง ๆ ที่กำหนดไว้ ว่าการปฏิบัติงานเป็นไปตามแผนที่
กำหนดไว้หรือไม่ กิจกรรมใดทำได้หรือทำไม่ได้ เพราะเหตุใด มีอุปสรรคและปัญหาอะไรบ้าง มีการแก้ไข
ปัญหาอย่างไร การประเมินในส่วนนี้จะมีประโยชน์อย่างมาก ในเชิงการพัฒนาและการออกแบบนโยบาย
โดยเฉพาะการประเมินความก้าวหน้า (Formative Evaluation)
(4) ประเมินด้านผลผลิต (Product Evaluation : P) เป็นการประเมินเพื่อดูว่าผลที่เกิดขึ้นเมื่อสิ้นสุด
โครงการประสบผลสำเร็จตามวัตถุประสงค์หรือตามที่คาดหวังไว้หรือไม่ โดยอาศัยข้อมูลจากการประเมิน
สภาพแวดล้อม (Context) ปัจจัยเบื้องต้น (Input) และกระบวนการ (Process) ร่วมด้วย เพื่อตรวจสอบว่า
เกิดผลตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดหรือไม่ คุณภาพของผลลัพธ์ เป็นอย่างไร เกิดผลกระทบหรือผลข้างเคียง
หรือไม่
2) การวิเคราะห์ต้นทุน – อรรถประโยชน์
การพิจารณาถึงความคุ้มค่าในการจัดสรรที่ดินให้กับผู้ยากไร้ จำเป็นต้องคำนึงถึงผลประโยชน์และ
ต้นทุนที่เกี่ยวข้อง ทั้งนี้ในทางเศรษฐศาสตร์การประเมินโครงการว่าโครงการใดจะก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดอาจ
