Page 31 -

์
ิ
ื
ิ
ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
มีงานศึกษากลุมหนึ่งที่ชี้ใหเห็นวาปจจัยพื้นฐานของครัวเรือนที่แตกตางกันยอมสงผลตอความสามารถ

ในการปรับตัวของครัวเรือนเกษตรกร ไดแก การมีหรือพึ่งพิงรายไดมากกวา 1 แหลง ระดับการศึกษาและ

ความรู การมีทุนหรือทรัพยากรที่สามารถนำมาใชไดเมื่อยามจำเปน (Moench and Dixit; 2004) นอกจากนี้

ยังมี ประสบการณ เพื่อวางแผนใหเหมาะสมในการเพาะปลูกตามความเหมาะสมของแหลงทรัพยากรรวมถึง

การบริหารจัดการการใชประโยชนที่ดินใหปลูกพืชที่เหมาะสมตอสภาวการณ (Riwthong et al., 2017 และ

สาธิต อดิตโต, 2556) ซึ่งแตกตางจากผลการศึกษาของ Ravago et al. (2015) ที่พบวา ในปจจุบน
ั
ประสบการณที่ผานมาเปนประโยชนนอยลงจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเปนผลใหการคาดการณของ


เกษตรกรมีความแมนยำลดลง

2) วิธีการหรือรูปแบบในการปรับตัว

วิธีการหรือรูปแบบในการปรับตัวยอมแตกตางกันไปมากมายตามปจจัยตาง ๆ และภัยที่เผชิญ งาน
ศึกษาแตละงานจึงมีความเฉพาะเจาะจงในบริบทนั้น ๆ เชน พืชที่ปลูก ขนาดของพื้นที่ ความแตกตางทาง

เศรษฐกิจและสังคม (Vanwambeke et al., 2007) โดยการปรับตัวนั้นเปนไปเพื่อเปาหมาย 2 ประการ คือ 1)

ลดหรือบรรเทาผลกระทบที่จะเกิดขึ้น และ 2) การพัฒนาไปขางหนาตอไปในอนาคต (Moen and Dixit,

2004) สำหรับเหตุการณจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ภัยจากฝนที่ไมตกตามฤดูกาล เกษตรกร

็
สามารถปรับตัวไดโดย ลงทุนสรางแหลงกกเกบน้ำ การใชพันธุที่ทนตอความแหงแลงมากยงขึ้น การเลื่อนเวลา
ิ่
ั
ในการเพาะปลูก การกระจายการผลิต (crop diversification) และในบางประเทศมีการซื้อประกันภัยพืชผล
สวนภาครัฐสามารถชวยไดโดยการมีระบบเตือนภัยใหแกเกษตรกรอยางเนิ่น ๆ จากขอมูลพยากรณที่สามารถ

ทำได การสรางระบบชลประทาน (Naylor, R. L. et al., 2007; Arunanondchai, P., Fei, C., & McCarl, B.

A., 2017; Jianjun, J. et al., 2015) นอกจากนี้มีงานศึกษาบางชิ้นที่ชี้วาเกษตรกรสวนใหญไมมีการปรับตัว

เชนกัน (Ajibola, 2014)

2.3 ผลกระทบจากเหตุการณโควิด-19

สำหรับการปรับตัวจากเหตุการณโรคระบาด ประสบการณจากเหตุการณโรคระบาดที่เคยเกิดขึ้นใน

อดีตที่ผานมา งานศึกษาของ Mingzhe Pu & Yu Zhong (2020) ไดจำแนกลักษณะของผลกระทบไว 2 ลักษณะ

คือ 1) ลักษณะการระบาดของไวรัส Ebola, MERS และ SARS เปนโรคที่เกิดขึ้นในระยะเวลาอันสั้นและอยูใน
พื้นที่จำกัด จึงมีกระทบตอหวงโซอุปทานของสินคาเกษตรเฉพาะดานปจจัยการผลิต จากการเคลื่อนยายแรงงาน

ภาคเกษตร รวมถึงการกระจายปจจัยการผลิต เชน ปุย ยาฆาแมลง ในพื้นที่ที่ระบาดเทานั้น และ 2) ลักษณะการ

ระบาดของไวรัส H5N1 และ H1N1 แมวาจะระบาดไปทั่วโลก แตอยางไรก็ตามผลกระทบหลัก ๆ จะอยูที่ภาค

การผลิตเชนกัน ดวยสัตวปกและปศุสัตวตองถูกฆาเพื่อหยุดการแพรระบาดของโรค และอุปสงคในสัตวปก

2-8