Page 167 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

167

superphosphate ซูเปอร์ฟอสเฟต : ปุ๋ยที่ผลิตได้จากปฏิกิริยาระหว่างหินฟอสเฟตกับกรดกํามะถันหรือกรด
ฟอสฟอริกหรือส่วนผสมของกรดทั้งสองนี้ (super-แปลว่าสูงกว่าหรือเหนือกว่า) จําแนกเป็น 3 ชนิดคือ (1) ซูเปอร์

ฟอสเฟตธรรมดา (regular, ordinary, single, standard, simple superphosphate) ผลิตได้จากปฏิกิริยา

ระหว่างหินฟอสเฟตกับกรดซัลฟิวริก ได้ปุ๋ยสูตร 0-20-0 องค์ประกอบคือโมโนแคลเซียมฟอสเฟตโมโนไฮเดรต
[Ca(H PO ) .H O] และยิปซัม (2) Enriched superphosphate ผลิตได้จากปฏิกิริยาระหว่างหินฟอสเฟตกับ
4 2
2
2
กรดผสมระหว่างกรดซัลฟิวริกและกรดฟอสฟอริก องค์ประกอบหลักคือ Ca(H PO ) .H O มียิปซัมอยู่ด้วย
4 2
2
2
ฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์ (P O ) สูงกว่า 22% แต่ตํ่ากว่า 40 % และ (3) Concentrated superphosphate
2 5
(treble, triple หรือ multiple superphosphate) ได้จากปฏิกิริยาระหว่างหินฟอสเฟตกับกรดฟอสฟอริกมี
ฟอสเฟตที่เป็นประโยชน์ (P O ) สูงกว่า 40 % องค์ประกอบหลักคือ Ca(H PO ) .H O สูตรปุ๋ย 0-46-0
2
2
4 2
2 5
superphosphoric acid กรดซูเปอร์ฟอสฟอริก: กรดผสมของกรดออโทฟอสฟอริกกับกรดพอลิฟอสฟอริกหลาย
ชนิด ผลิตโดย (1) ดีไฮเดรชันของกรดออโทฟอสฟอริก หากใช้กรดจาก wet process จะได้กรดเข้มข้น 68-72
% P O แต่ถ้าใช้กรดจาก electric furnace process จะได้กรดที่เข้มข้น 83 % P O หรือ (2) ปฏิกิริยาระหว่าง
2 5
2 5
ฟอสฟอรัสเพนทอกไซด์กับนํ้าในอุปกรณ์พิเศษ กรดซูเปอร์ฟอสฟอริกเป็นวัตถุดิบในการผลิตปุ๋ยแอมโมเนียมพอลิ
ฟอสเฟต
surface banding การใส่ปุ๋ยเป็นแถบปุ๋ยบนผิวดิน: การโรยปุ๋ยบนผิวดินให้เป็นแถบแคบ ซึ่งแตกต่างจากการใส่ให้

ปุ๋ยอยู่ใต้ผิวดิน (deep banding, deep placement)

surfactants สารลดความตึงผิวของเหลว : สารที่ใช้ผสมในของเหลวเพื่อลดความตึงผิวของของเหลว เช่น สบู่และ
ผงซักฟอก เรียกว่า surface active agent ก็ได้ แบ่งเป็น 3 ชนิดคือ nonionic, anionic และ cationic แต่ใน

วงการปุ๋ยใช้เฉพาะ 2 ชนิดแรกเท่านั้น anionic surfactants ได้แก่สารต่อไปนี้ complex alkyl aryl sodium
sulfonates และ sulfates ส่วน nonionic surfactantsได้แก่ complex ethers และ alcohol ชนิดต่างๆ สาร

บางชนิดเช่น modified alkyl aryl sulfonates ใช้เป็นสารเสริมสภาพสําหรับปุ๋ยเม็ด โดยเคลือบผิวเม็ดเป็นเยื่อซึ่ง
มีความหนาเพียงหนึ่งโมเลกุล ป้องกันการจับตัวของปุ๋ยเป็นก้อน

suspending agent สารเสริมสภาพแขวนลอย : สารที่ใส่ลงไปในปุ๋ยเหลวสารแขวนลอย (suspension fertilizer)

เพื่อป้องกันการตกตะกอนของอนุภาคในของเหลวนั้นระหว่างการเก็บหรือขนส่งปุ๋ย สารที่ใช้ได้แก่ attapulgite
clay, sodium bentonite และ sepiolite clay

suspension fertilizers ปุ๋ยเหลวสารแขวนลอย : ปุ๋ยเหลวที่มีทั้งปุ๋ยที่ละลายแล้วและยังไม่

ละลายเป็นส่วนประกอบ ตะกอนที่แขวนลอยอยู่นั้นมีทั้งปุ๋ยที่ยังไม่ละลายและสารเสริมสภาพ
แขวนลอย (suspending agent) ซึ่งมิใช่ปุ๋ย

sustainable agriculture การเกษตรยั่งยืน : ระบบจัดการทรัพยากรเกษตรที่เหมาะสม ให้ผลผลิตพืชและสัตว์

สําหรับมนุษย์อย่างเพียงพอและต่อเนื่อง สามารถอนุรักษ์ดิน เสริมสร้างคุณภาพดินและทรัพยากรธรรมชาติอื่นๆให้
ดีได้อย่างยั่งยืน มีการนําความรู้หลายด้านมาใช้เชิงบูรณาการ เพื่อให้มีเสถียรภาพของผลผลิตเชิงปริมาณและ

คุณภาพในระยะยาว เป็นระบบที่เหมาะสมกับสภาพเศรษฐกิจ สังคม และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม