Page 153 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

153

secondary metabolites เมแทบอไลต์ทุติยภูมิ : ผลผลิตจากเมแทบอลิซึมซึ่งมิใช่สารหลัก (เช่น คาร์โบไฮเดรต
โปรตีน กรดนิวคลีอิกและลิพิด) ไม่จําเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืชโดยตรง แต่เป็นสารประกอบที่พืชสร้างขึ้นเพื่อ

ความอยู่รอด เช่น ป้องกันเชื้อโรคและแมลงศัตรูพืช ประกอบด้วยสาร 3 กลุ่ม คือ ฟีโนลิก (phenolics) แอลคา

ลอยด์ (alkaloids) และเทอพีนอยด์ (terpenoids)
secondary structure โครงสร้างทุติยภูมิ : โครงสร้างโมเลกุลของสารอินทรีย์ที่ซับซ้อนขึ้น เช่น โครงสร้างทุติยภูมิ

ของโปรตีน หมายถึงโครงสร้างของแมโครโมเลกุลที่มีลักษณะดังนี้ (1) โซ่พอลิเพ็บไทด์หนึ่งโซ่หมุนตัวเป็นเกลียว
แล้วทําให้เกลียวมีเสถียรภาพด้วยพันธะไฮโดรเจน เช่น โครงสร้างแบบแอลฟาเฮลิกส์ (α helices) และ (2) โซ่พอลิ

เพ็บไทด์หลายโซ่เรียงขนานกัน แต่ละโซ่พับจีบแบบเดียวกัน แล้วโซ่ข้างเคียงต่างก็ยึดกันเป็นแผ่นให้มั่นคงด้วย

พันธะไฮโดรเจน เช่น โครงสร้างแผ่นจีบแบบเบตา (β pleated sheets)
secondary active transport การขนส่งแอกทีฟทุติยภูมิ : การขนส่งที่ไม่ใช้พลังงานจากเมแทบอลิซึมในระบบ แต่

จะอาศัยสภาพศักย์เยื่อ (membrane potential) ที่เหมาะสมซึ่งสร้างขึ้นจากการสูบโปรตอน (proton pump) ใน
การขนส่งแอกทีฟปฐมภูมิ (primary active transport) สําหรับการขับเคลื่อนการขนส่งไอออนผ่านโปรตีนขนส่ง

แบบขนส่งร่วมทางกับโปรตอน (symport) หรือสวนทางกับโปรตอน (antiport)

secondary plant nutrients ธาตุอาหารรอง (ธาตุรอง) : ธาตุอาหารที่พืชต้องการปริมาณมากแต่ความขาดแคลนใน
ดินไม่กว้างขวางเหมือนธาตุอาหารหลัก (ธาตุหลัก) มีสามธาตุคือ แคลเซียม แมกนีเซียมและกํามะถัน

sedimentation การนอนก้น : กระบวนการที่อนุภาคตกสู่ส่วนล่างของของเหลว พบในปุ๋ยเหลวที่มียังมีปฏิกิริยาเคมี

และเกิดสารประกอบที่ไม่ละลายนํ้า หรืออุณหภูมิลดตํ่ากว่าปรกติทําให้เกลือที่เคยละลายรวมตัวกันเป็นผลึก ดู
รายละเอียดเพิ่มเติมจาก salt out temperature

seed inoculation การคลุกเมล็ดด้วยเชื้อ : การใส่ปุ๋ยชีวภาพให้เมล็ดพืชก่อนปลูก
segregation การแยกตัว : การเปลี่ยนจากของผสมที่มีลักษณะสมํ่าเสมอมาสู่สภาพที่ขาดความสมํ่าเสมอ เกิดขึ้นกับ

ปุ๋ยผสมแบบคลุกเคล้า เมื่อเม็ดปุ๋ยบางขนาดแยกตัวไปกระจุกอยู่บางบริเวณของภาชนะบรรจุหรือกองปุ๋ย การ

แยกตัวดังกล่าวเกิดจากการนําแม่ปุ๋ยที่มีสมบัติทางกายภาพแตกต่างกันมาก 2 ประการ คือ (1) ขนาดของเม็ดปุ๋ย
และ (2) ความหนาแน่นอนุภาคของปุ๋ย มาผสมแบบคลุกเคล้า การปฏิบัติต่อปุ๋ยผสมแบบคลุกเคล้าที่ต้องใช้แรง

เช่น การเขย่า และการเทกองเป็นสาเหตุของการแยกตัว
selectively calcined dolomite โดโลไมต์สลายจากการเผาบางส่วน : โดโลไมต์ที่เผาไม่สมบูรณ์จึงมีเกลือ

คาร์บอเนตตกค้าง เนื่องจาก MgCO แตกตัวให้ CO เมื่ออุณหภูมิ 353 ซ. ในขณะที่ CaCO แตกตัวที่อุณหภูมิ
o
3
2
3
o
832 ซ. ดังนั้นจึงสามารถควบคุมอุณหภูมิที่ใช้เผาเพื่อให้ได้ CaCO , MgCO และ MgO
3
3
selective permeable ยอมให้ซึมผ่านได้โดยคัดเลือก : สมบัติของเยื่อในการขนส่งไอออนหรือโมเลกุลเข้าหรือออก
จากเซลล์ โดยยอมให้สารชนิดหนึ่งผ่านได้มากกว่าอีกชนิดหนึ่ง ซึ่งเกี่ยวข้องกับความจําเพาะเจาะจงของโปรตีนขนส่ง
(transport protein) ต่อไอออนหรือโมเลกุลแต่ละชนิด
semi-granular กึ่งเม็ด : ลักษณะของปุ๋ยแข็งซึ่งผลิตโดยกระบวนการปั้นเม็ด แต่ผลิตภัณฑ์ที่ได้มีอนุภาคเล็กกว่า

20 เมช อยู่ค่อนข้างมาก