Page 135 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

135

plant nutrients; essential elements; essential nutrient elements ธาตุอาหารพืชหรือธาตุอาหารจําเป็น :
ธาตุที่จําเป็นต่อการเจริญและพัฒนาของพืช มี 17 ธาตุ คือ คาร์บอน ออกซิเจน และไฮโดรเจน สามนี้จากนํ้าและ

อากาศ ที่เหลืออีก 13 ธาตุ พืชได้รับจากดินนั้น แบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ๆ คือ (1) มหธาตุ (macronutrients,

macro = ใหญ่) แบ่งออกเป็น 2 กลุ่มย่อย คือ (ก) ธาตุหลัก (primary nutrients) คือ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส
และโพแทสเซียม (ข) ธาตุรอง (secondary nutrients) คือ แคลเซียม แมกนีเซียม และกํามะถัน และ (2) จุลธาตุ

หรือธาตุอาหารเสริม (micronutrients, micro = เล็ก) มีอยู่ 8 ธาตุ คือ โบรอน คลอรีน ทองแดง เหล็ก
แมงกานีส โมลิบดินัม นิเกิล และสังกะสี

plant physiology สรีรวิทยาพืช: การศึกษาเพื่ออธิบายกระบวนการดํารงชีวิตของพืชด้วยหลักการทางฟิสิกส์และเคมี

plant response การตอบสนองของพืช: (1) การเปลี่ยนแปลงของพืชเมื่อได้รับสิ่งเร้าจากสภาพแวดล้อมที่ไม่
เหมาะสม เช่น การขาดนํ้าและขาดธาตุอาหาร เป็นกลไกที่เกิดเพื่อช่วยให้พืชปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมที่

เปลี่ยนแปลง มีระดับ 3 คือ (1) การตอบสนองเชิงโมเลกุล (molecular response) (2) การตอบสนองด้านสรีระ
(molecular response) และ (3) การตอบสนองด้านสัณฐานลักษณะ (morphological response)

plant response การตอบสนองของพืช: (2) การเปลี่ยนแปลงของพืชเมื่อได้รับปัจจัยที่ขาดแคลนเพิ่มขึ้นระดับต่างๆ

จนถึงจุดเพียงพอหรือเกินพอ เช่น การตอบสนองของพืชที่ขาดธาตุไนโตรเจนเมื่อได้รับปุ๋ยไนโตรเจน การตอบสนอง
มีระดับ 3 คือ (1) การตอบสนองเชิงโมเลกุล (molecular response) (2) การตอบสนองด้านสรีระ (molecular

response) และ (3) การตอบสนองด้านสัณฐานลักษณะ (morphological response) การเติบโตและผลผลิต

plant sample ตัวอย่างพืช : เนื้อเยื่อพืชที่เป็นตัวแทนสําหรับการวิเคราะห์ทางเคมี เพื่อประเมินสถานภาพธาตุ
อาหารของพืช มีข้อกําหนดชัดเจนของส่วนของพืช เช่น ใบ ก้านใบ หรือส่วนยอดของใบ ฯลฯ ที่ใช้ในการเก็บ

ตัวอย่างพืชแต่ละชนิดให้ได้เนื้อเยื่อดัชนี (index tissue)

plasma membrane เยื่อหุ้มเซลล์ : เยื่อสองชั้นที่ล้อมรอบเซลล์ โดยอยู่ถัดจากผนังเซลล์เข้าไป (membrane, L

แปลว่าผิวหนัง) เยื่อประกอบด้วย ฟอสโฟลิพิด โปรตีนและสารอื่น เช่น คาร์โบไฮเดรต โดยฟอสโฟลิพิดสองชั้นปะ
กบกัน แต่ละชั้นหันด้านที่ไม่ชอบนํ้าเข้าหากัน และด้านที่ชอบนํ้าออกข้างนอก กลายเป็นเยื่อลิพิดชั้นคู่ ส่วนโปรตีนมี

สองแบบ คือ แบบแรกโมเลกุลสอดทะลุชั้นคู่ของลิพิด และแบบที่สองประกอบอยู่กับด้านใดด้านหนึ่งของเยื่อ หน้าที่
ของเยื่อ คือ (1) ควบคุมการเข้าออกของนํ้า ธาตุอาหารและสารอื่นๆ ด้วยโปรตีนขนส่ง และ (2) รับสัญญาณจาก

ภายนอก

plasmid พลาสมิด : โมเลกุลดีเอ็นเอ (DNA) วงแหวนสายคู่ อยู่นอกโครโมโซมของแบคทีเรียบางชนิด สามารถเพิ่ม
จํานวนได้ด้วยตัวเอง พบพลาสมิดในไรโซเบียมหลายสายพันธุ์ ที่พาสมิดมียีนที่ควบคุมการสร้างปม (nod gene

และ nol gene) รวมทั้งยีนที่ควบคุมการตรึงไนโตรเจน (nif gene และ fix gene) ด้วย

plasmodesma พลาสโมเดสมา : ช่องที่เชื่อมโยงไซโทพลาซึมของเซลล์ข้างเคียง ช่วยให้สารต่างๆเคลื่อนย้ายไปมาหา
กันได้ โดยมีเดสโมทูบูลสอดอยู่ในผนังเซลล์และเชื่อมกับร่างแหเอนโดพลาซึมของเซลล์ข้างเคียง การเชื่อมโยง

ดังกล่าวทําให้โพรโทพลาซึมของเนื้อเยื่อมีความต่อเนื่องกัน ซึ่งเรียกว่าซิมพลาสต์ (symplast) (พหูพจน์
plasmodesmata, desma. G: ผูกมัดเข้าด้วยกัน)