Page 31 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
เกษตร โฟกัส

สาระ...ว่าด้วย โดย : อาจารย์อัญธิชา พรมเมืองคุก
ภาควิชาปฐพีวิทยา คณะเกษตร ก�าแพงแสน
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
ธาตุอาหารที่จ�าเป็นส�าหรับพืช agracp@ku.ac.th

(Essential nutrient elements) ตอนที่ 1

ในการเฉลิมฉลองปีดินสากล เมื่อ
ปี พ.ศ. 2558 (ค.ศ. 2015) ได้ก�าหนด ในปัจจุบันมีธาตุที่ผ่านการ
theme งานไว้ว่า “Healthy soils for a พิสูจน์ และจัดเป็นธาตุอาหารที่จ�าเป็น

healthy life” จากภาพที่ปรากฏ แสดง ต่อพืชชั้นสูงทั่วไป ทั้งหมด 17 ธาตุ แบ่ง
ให้เห็นว่า..เมื่ออาหารเริ่มต้นที่ดินแล้ว..ดัง ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ
นั้น... สุขภาพดินที่ดี จึงเป็นกุญแจส�าคัญ 1. มหธาตุ (Macronutrients)
ในการผลิตอาหารปลอดภัยเพื่อตอบสนอง คือ ธาตุซึ่งพืชต้องการในปริมาณมาก
การบริโภคของมนุษย์และสัตว์รวมถึง และมีความเข้มข้นในเนื้อเยื่อพืชแห้ง

โภชนาการอื่นๆ มากกว่า 500 มก./กก. แบ่งย่อยออกเป็น
2 กลุ่ม ได้แก่
สิ่งมีชีวิตมีกิจกรรมที่ส�าคัญ - ธาตุอาหารหลัก (primary
อย่างหนึ่ง คือการที่เซลล์สามารถรับเอา nutrient elements) มี 6 ธาตุ คือ

สารบางชนิดซึ่งเป็นอาหาร (nutrients) คาร์บอน (C) ไฮโดรเจน (H) ออกซิเจน

ที่มา: http://www.fao.org/world-soil-day/ (O) ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรัส (P) และ
activities/photo-contest/en/ โพแทสเซียม (K) ส�าหรับ 3 ธาตุหลังนี้
มักเรียกว่า ธาตุปุ๋ย เนื่องจากพืชต้องการ
พืชสีเขียวเป็นผู้ผลิตปฐมภูมิ
ของระบบนิเวศซึ่งสามารถสร้างอาหาร ปริมาณมาก แต่ได้รับจากดินไม่ค่อยพอ
ได้เอง (autotrophic organism) จาก เพียง จึงต้องใส่เพิ่มเติมในรูปของปุ๋ย

การสังเคราะห์แสง โดยเปลี่ยนพลังงาน - ธาตุอาหารรอง (secondary
แสงมาเป็นพลังงานทางเคมีในรูปของ nutrient elements) มี 3 ธาตุ คือ
คาร์โบไฮเดรต และยังสังเคราะห์อิน แคลเซียม (Ca) แมกนีเซียม (Mg) และ
ทรียสารที่จ�าเป็นต่างๆ ได้เองจาก ก�ามะถัน (S) มีความขาดแคลนเฉพาะ
สารตั้งต้น คือ คาร์บอนไดออกไซด์ บางพื้นที่ ไม่กว้างขวางเหมือนธาตุหลัก

จากสิ่งแวดล้อมเข้าไปใช้ใน ออกซิเจน น�้า และแร่ธาตุต่างๆ จนได้ ส�าหรับแคลเซียม และแมกนีเซียม มัก
การสังเคราะห์องค์ประกอบของเซลล์ สารอินทรีย์ชนิดต่างๆ เช่น โปรตีน ลิปิด เรียกรวมว่า ธาตุปูน
และสารที่ให้พลังงานซึ่งท�าให้สิ่งมีชีวิต กรดนิวคลีอิก และวิตามิน ทั้งนี้ พืชสี 2. จุลธาตุ (Micronutrients)

เจริญเติบโตได้ตามปกติ ตัวอย่างเช่น เขียวก็ต้องอาศัยดินเป็นรากฐานการผลิต คือ ธาตุที่พืชต้องการปริมาณน้อยและ
คาร์โบไฮเดรต ไขมัน โปรตีน แร่ธาตุ อาหารและเป็นตัวกลางการเปลี่ยนแปลง มีความเข้มข้นในเนื้อเยื่อพืชแห้งต�่ากว่า
วิตามิน และน�้า จัดว่าเป็นอาหารของ วัฏจักรธาตุอาหารโดยอาศัยผู้ย่อยสลาย 100 มก./กก. มีทั้งหมด 8 ธาตุ คือ เหล็ก
มนุษย์และสัตว์ เมื่อได้รับอาหาร (decomposer) ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า (Fe) ทองแดง (Cu) แมงกานีส (Mn)
(intake) ก็จะมีการย่อย (digestion) อาหารของพืชสีเขียว คือ อนินทรียสาร สังกะสี (Zn) โมลิบดินัม (Mo) โบรอน

และการน�าไปใช้ในการเจริญเติบโต ที่ประกอบด้วยธาตุต่างๆ ซึ่งได้มาจาก (B) คลอรีน (Cl) และนิกเกิล (Ni) ซึ่งธาตุนี้
(assimilation) ต่อไป ซึ่งการบอกเล่า อากาศ น�้า และจากดิน ดังนั้น เราจึง ได้ผ่านการพิสูจน์ว่าเป็นธาตุอาหารพืชเมื่อ
ถึงความสัมพันธ์ระหว่างอาหารและ เรียกเรื่องราว ที่เกี่ยวกับอาหารของพืช พ.ศ. 2539 เนื่องจากช่วยกระตุ้นเอนไซม์

กระบวนการต่างๆ เหล่านี้ เรียกว่า สีเขียวนี้ว่า “ธาตุอาหารพืช” (mineral ยูรีเอส ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ช่วยไฮดรอไลซ์ยู
โภชนาการ (nutrition) plant nutrition) เรียใชเซลล์พืช

มกราคม-เมษายน 2562 เกษตรอภิรมย์ 31