Page 95 -

โครงการรวบรวมและจัดทําวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

วารสารวนศาสตร 31 (1) : 87-104 (2555) 93
์

ความเดือดรอนจากเรื่องการทํามาหากินหรือเพราะ มอญปากลัดหรือมอญทรงคนองเปนชื่อเรียก
ประชากรเพิ่มจํานวนสูงขึ้น จนประสบปญหาที่ทํากิน ชุมชนมอญที่อาศัยอยูในอําเภอพระประแดง จังหวัด
มีผลผลิตไมเพียงพอ ทั้งนี้เพราะภูมิประเทศของมอญ สมุทรปราการ สืบเชื้อสายมาจากชาวมอญที่อพยพเขา

มีความอุดมสมบูรณ และเปนเมืองทาคาขายที่สําคัญ มายังราชอาณาจักรไทย 2 ครั้ง คือครั้งแรก พ.ศ. 2317
สภาพเศรษฐกิจจึงอยูในระดับมั่งคั่งไมเดือดรอน สวน ในสมัยกรุงธนบุรี ซึ่งมีเจาพระยามหาโยธา (เจง) เปน
การที่ชาวมอญเลือกอพยพเขามาไทยเปนหลักมากกวา หัวหนา ซึ่งครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระเจาตากสิน
ประเทศเพื่อนบานอื่นๆ นั้น เนื่องจากพื้นที่ของมอญ มหาราช ทรงโปรดฯ ใหตั้งหลักแหลงในเมืองสามโคก

และไทยตอเนื่องกัน สภาพภูมิอากาศคลายคลึงกัน และปากเกร็ด ตอมาไดโปรดใหยายครัวมอญ กลุมนี้ไป
ประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีอาหารการกิน วิถีชีวิต อยูดูแลปอมและเมืองนครเขื่อนขันธ สวนครั้งที่ 2 เกิด
วัฒนธรรมประเพณีก็เหมือนกัน ที่สําคัญคือ นับถือ ขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลานภาลัย
ศาสนาพุทธเชนเดียวกัน จึงสามารถปรับตัวไดงาย รัชกาลที่ 2 พ.ศ. 2358 ซึ่งในครั้งนั้นเกิดจากการที่ชาว

เมื่อเขามาอยูในไทย ประกอบกับไทยมีความรูสึกเปน มอญไมพอใจในพระเจาประดุงของพมา จึงกอกบฏขึ้น
มิตร ไมมีนโยบายกีดกันชาวมอญ รวมทั้งพระมหา ที่เมืองเมาะตะมะ แตถูกปราบปรามอยางทารุณตองหนี
กษัตริยไทยยินดีตอนรับชาวมอญใหเขามาพึ่งพระบรม เขามายังเมืองไทย นับเปนการอพยพครั้งใหญที่สุดใน
โพธิสมภารเสมอ ชาวมอญเหลานี้ทราบดีวามอญที่ได ประวัติศาสตร เปนจํานวนทั้งสิ้นราว 40,000 คน และ

อพยพเขามากอนหนานั้น ลวนไดรับการปฏิบัติอยางดี จากการอพยพ 2 ครั้งนี้เองไดสืบทอดมาเปนชาวไทย
การตั้งถิ่นฐานของชาวมอญที่มีการเคลื่อน เชื้อสายมอญปากลัดในปจจุบัน อนึ่งการอพยพเขามา
ยายเขามาในประเทศไทยตั้งแตสมัยอยุธยามาถึงสมัย ของเจาพระยาเจงในขณะนั้นบานเมืองไทยเพิ่งฟน
รัตนโกสินทร มักตั้งบานเรือนอยูตามริมนํ้า ซึ่งแบง ตัวจากการเสียกรุง พลเมืองไทยยังมีนอย รัฐตองการ

เปนกลุมใหญๆ ไดแก แรงงานทําการเกษตรและปองกันประเทศ ชาวมอญจึง
- ลุมนํ้าเจาพระยา เชน กรุงเทพฯ นนทบุรี กลายเปนกําลังสําคัญของกรุงธนบุรี พระเจาตากสินจึง
ปทุมธานี อยุธยา และสมุทรปราการ ไดโปรดเกลาโปรดกระหมอมใหพระยาเจงยกไพรพล
ไปอยูที่เมืองปากเกร็ดคอยสกัดพมาที่อาจยกเขามาทาง
- ลุมนํ้าแมกลอง และบริเวณระหวางแมนํ้า

แมกลองกับชายแดนไทย - พมา เชน ราชบุรี กาญจนบุรี ทิศเหนือ รวมทั้งดูแลดานขนอนที่เมืองนนทบุรี ตอมา
บานเมืองตระหนักถึงพิษภัยทางทะเล โดยเฉพาะชาติ
- บริเวณระหวางลุมนํ้าเจาพระยาและลุมนํ้า ตะวันตกที่มีอาวุธยุทโธปกรณที่มีแสนยานุภาพมาก
แมกลอง เชน สมุทรสาคร และนครปฐม จึงไดมีการสรางเมืองนครเขื่อนขันธ และโปรดเกลา
-บริเวณภาคเหนือตามลุมนํ้าปง เชน เชียงใหม โปรดกระหมอมใหพวกพระยาเจงอพยพมาดูแลเมือง

ลําปาง และลําพูน นครเขื่อนขันธดังกลาว
นอกจากนี้ยังพบวามีกระจัดกระจายเปนกลุม คําวาปากลัด เปนคําเรียกนครเขื่อนขันธแบบ
เล็กๆ ในจังหวัดลพบุรี สุพรรณบุรี ฉะเชิงเทรา พื้นบาน ดวยเหตุผลที่วาเมืองนี้อยูระหวางปากคลอง 2

นครราชสีมา ชุมพร ระนอง และสุราษฎรธานี (ปรานี, คลอง คือ ทิศใตดานปากแมนํ้าเจาพระยาไดแกคลองลัด
2536) หลวง ซึ่งเปนคลองขุดในสมัยรัชกาลที่ 2 และคลองลัด
โพธิ์ทางดานเหนือ ซึ่งเปนคลองขุดเมื่อสมัยอยุธยาตอน
มอญปากลัด