Page 30 -
P. 30
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 20 ฉบับพิเศษ (2556) 19
จากตารางข้างต้นจะเห็นได้ว่า ต ารารัตนปรีกษาระบุจ านวนอัญมณีมีค่า
13 ชนิด ในขณะที่ต ารานพรัตน์ระบุไว้ 15 ชนิด รายชื่ออัญมณีส าคัญ 9 ประการที่
ตรงกัน ได้แก่ เพชร ไข่มุก ทับทิม นิล มรกต ไพฑูรย์ บุษราคัม โกเมนและแก้ว
ประพาฬ เป็นที่น่าสังเกตว่า ต ารานพรัตน์ได้เพิ่มเรื่องอัญมณีพิเศษ 2 ชนิด คือ
นากสวาดิและครุทธิการเข้าไปด้วย อัญมณีทั้งสองนี้มีก าเนิดร่วมกับมรกต ต ารา
นพรัตน์เล่าว่าเมื่ออสูรบ าเพ็ญตบะจนสิ้นชีพ พญานาคจากนาคพิภพได้ตรงเข้าไป
ดูดเลือดจากร่างของอสูรแล้วไปส ารอกออกที่เมืองตรุษ 3 ครั้ง ครั้งแรกส ารอกเลือด
ออกมากลายเป็นนากสวาดิ ครั้งที่สองกลายเป็นมรกต และครั้งที่สามน้ าลายพญานาค
ที่หยดลงมากลายเป็นครุทธิการ รายละเอียดที่กล่าวมานี้ไม่พบในรัตนปรีกษา
เพราะในรัตนปรีกษามีเพียงต านานก าเนิดมรกตเท่านั้น โดยเล่าว่าพญานาคได้
ดูดเลือดของอสูรไว้ ต่อมาเมื่อพบกับครุฑแล้วก็เกิดการต่อสู้กันท าให้เลือดที่นาค
ส ารอกออกมากลายเป็นมรกตไปในที่สุด
เนื้อหาเกี่ยวกับอัญมณีในต ารานพรัตน์เริ่มต้นด้วยต านานมหาพลอสูร
เช่นเดียวกับรัตนปรีกษา แต่การพรรณนาเรื่องราวมีรายละเอียดแตกต่างไปจาก
เดิมดังนี้คือ มีทวยเทพ นักสิทธ์และดาบสรวมตัวกันไปเฝ้าพระอิศวรเพื่อทูลถาม
ความเป็นมาของอัญมณี 9 ประการ พระอิศวรได้แนะน าให้ทวยเทพและคณะไป
ถามพระฤๅษีอังคต ผู้รู้เรื่องราวก าเนิดอัญมณีทั้งหลายเป็นอย่างดี พระฤๅษีอังคต
จึงอธิบายเรื่องอัญมณีในหัวข้อต่างๆ อันประกอบด้วยแหล่งก าเนิดอัญมณี
คุณสมบัติอัญมณีด้านสี รูปทรง ฯลฯ คุณและโทษของอัญมณี รวมทั้งมาตรฐาน
การประเมินราคา อัญมณีตามน้ าหนัก จึงอาจกล่าวได้ว่าอัญมณีวิทยาในต ารา
นพรัตน์สอดคล้องกับในรัตนปรีกษา กระนั้นก็ดียังมีรายละเอียดบางประการที่
แตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น ต ารานพรัตน์จ าแนกลักษณะของอัญมณีแต่ละ
ประเภทออกเป็นระดับคุณภาพต่างๆ หรือที่เรียกว่า “ชาติ” แต่รัตนปรีกษาจะ
อธิบายคุณลักษณะของอัญมณีที่ดีเลิศแต่ละส่วนโดยรวม
