Page 27 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

16 Humanities Journal Vol.20 Special Issue (2013)

4. มรกต เป็นอัญมณีมงคลในพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ ต าราแนะน าว่าเจ้าของ
ควรน ามรกตไปประดับเรือนทองเพื่อใช้ในพิธีต่างๆ ได้แก่ พิธีแต่งงาน พิธีสนาน
พิธีอาจมนะ และพิธีแสดงความเคารพต่อเทพเจ้า บรรพบุรุษ คุรุ รวมทั้งแขกผู้มา

เยือน (GP.1.71.26-27)

อัญมณีวิทยาในวรรณคดีไทย
ต าราอัญมณีของไทยหรือที่เรียกว่า “ต ารานพรัตน์” มีใจความส าคัญว่า

ด้วยการพิจารณาลักษณะของอัญมณี 9 ประการ เอกสารโบราณในหมวดต ารา
นพรัตน์ที่พบในปัจจุบันมีอยู่หลายฉบับ แต่ละฉบับมีเนื้อหาไม่แตกต่างกันมากนัก
ฉบับที่ส าคัญ ได้แก่

1. ต ำรำรัตนสำตร์จบบริบูรรณ์ เป็นสมุดไทยด าที่หอสมุดแห่งชาติ
ได้มาจากกรมเลขาธิการคณะรัฐมนตรีเมื่อ พ.ศ.2482 ปีที่จดจารนั้นไม่ได้ระบุไว้

ส านวนเป็นร้อยแก้วอธิบายลักษณะของอัญมณี 8 ชนิด ได้แก่ เพชร ทับทิม
ไพฑูรย์ ไข่มุก นิล มรกต บุษราคัมและโกเมน ตอนท้ายมีค ากลอนเกี่ยวกับการ
เลือกใช้อัญมณีให้สมพงศ์กับปีเกิด และค ากลอนชื่ออัญมณี 9 ประการ

2. ต ำรำนพรัตน์ (ฉบับร้อยแก้ว) เป็นผลงานการสอบสวนและช าระ
ต้นฉบับต ารานพรัตน์ของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ (ดิศ บุนนาค) เมื่อ
ยังเป็นพระยาสุริยวงศ์มนตรี พร้อมด้วยพระมหาวิชาธรรม หลวงลิขิตปรีชา หลวง

ภักดีจินดาและนายชม เพื่อน าขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้า
นภาลัย ส าเนาหนังสือดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่เป็นครั้งแรกใน พ.ศ.2464
เพื่อแจกในงานทรงบ าเพ็ญพระกุศลฉลองพระชนมายุครบ 60 พระพรรษาของ
พระนางเจ้าสุขุมาลมารศรีพระราชเทวี ต ารานพรัตน์ฉบับนี้นับว่าแพร่หลายมาก

ที่สุดเพราะได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ซ้ าอีกหลายครั้งในวาระต่างๆ ในเวลาต่อมา

3. ต ำรำว่ำด้วยที่เกิดเนำวรัตน์ ผู้แต่งคือหลวงนรินทราภรณ์ ช่างทอง
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ต าราฉบับนี้แต่งขึ้นเมื่อ พ.ศ.