Page 24 -
P. 24
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 20 ฉบับพิเศษ (2556) 13
ภายนอก ตัวอย่างเช่น คิริกาจะ (girikāca) แตกต่างจากไพฑูรย์เพราะท ารอยขีด
ข่วนได้ ศิศุปาละ (śiśupālaukāca) แตกต่างตรงที่มีน้ าหนักเบา และแก้วผลึก
(sphaṭika) แตกต่างเพราะมีประกายแสงเจิดจ้า (GP.1.73.9-10)
บุษรำคัม
ตามต ารากล่าวถึงอัญมณีต่างๆ ที่จัดอยู่ในประเภทเดียวกับบุษราคัม
ดังนี้คือ อัญมณีที่มีสีเหลืองอ่อนเรียกว่า ปุษยราคะ (puṣyarāga) อัญมณีที่มีสี
เหลืองอมแดงหรือสีส้มเรียกว่า โกเมทกะ (gomedaka) (BRP.217) ซึ่งบางต ารา
เรียกว่า เการัณฑกะ (kauraṇḍaka) (GP.1.74.2) อัญมณีสีเหลืองค่อนไปทางสีแดง
เรียกว่า กาษายกะ (kāṣāyaka) ส่วนอัญมณีสีน้ าเงินอ่อนใสๆ (ānīlaśuklavarṇa)
เรียกว่า โสมลกะ (somalaka) (GP.1.74.3) ซึ่งถือเป็นอัญมณีที่มีคุณภาพมาก คน
สมัยโบราณเข้าใจกันว่าบุษราคัมคือโทแพซสีเหลือง (yellow topaz) แต่เมื่อ
วิเคราะห์ตามหลักอัญมณีวิทยาสมัยใหม่แล้วกลับพบว่า แท้จริงแล้วบุษราคัมคือ
แซปไฟร์สีเหลือง (yellow sapphire) ค าอธิบายสีของทับทิมและนิลก็กล่าวไว้ในบท
ที่กล่าวถึงบุษราคัมด้วย (GP.1.74.4) จึงอาจกล่าวได้ว่า คนในยุคนั้นรับรู้แล้วว่า
ทับทิม นิล และบุษราคัม เป็นอัญมณีในตระกูลเดียวกัน
ต าหนิในอัญมณี
อัญมณีใดก็ตามหากมีต าหนิไม่ว่ามากหรือน้อย ย่อมไม่สมควรที่จะน ามา
สะสมหรือใช้เป็นเครื่องประดับ ต าหนิในที่นี้แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ ต าหนิ
ที่เกิดจากลักษณะทางกายภาพบกพร่อง และต าหนิที่เกิดจากการมีมลทินหรือสิ่ง
แปลกปลอมแทรกเข้าไปข้างในอัญมณี
ต าหนิที่เกิดจากการมีลักษณะทางกายภาพบกพร่องหรือรูปทรงไม่
สมบูรณ์มีหลายประการ ยกตัวอย่างเช่น ที่เหลี่ยมมุมอัญมณี (śṛṅga) แตก
(vidalita) หรือร้าว (viśīrṇa) บริเวณเหลี่ยมมุมมีรอยร้าวเพราะถูกสะเก็ดไฟ
