Page 34 -
P. 34
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
วารสารมนุษยศาสตร์ ปีที่ 20 ฉบับพิเศษ (2556) 23
สรุป
ต ารารัตนปรีกษาเป็นต าราอัญมณีโบราณที่มีเนื้อหาคล้ายคลึงและ
สอดคล้องกับต ารานพรัตน์ หัวข้อเรื่องการพิจารณาและตรวจสอบอัญมณีที่พ้องกัน
ได้แก่ ต านานการเกิดอัญมณี การพิจารณาลักษณะคุณและโทษของอัญมณีจากสี
รูปทรง และต าหนิ รวมถึงเรื่องอานุภาพของอัญมณีต่อผู้ครอบครอง แม้แต่ในการ
เรียกสีของอัญมณี ทั้งรัตนปรีกษาและต ารานพรัตน์อาศัยการเปรียบเทียบกับพืช
และสัตว์ซึ่งมีทั้งที่คล้ายกันและแตกต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศของ
แต่ละท้องถิ่น สิ่งที่แตกต่างกันก็คือ รัตนปรีกษาเน้นการอธิบายคุณลักษณะ
ของอัญมณีที่ดีเลิศโดยรวม การจัดประเภทท าขึ้นเพียงเพื่อให้ทราบลักษณะเด่น
ไม่มีการจัดระดับคุณภาพอัญมณีออกเป็นชาติเหมือนอย่างในต ารานพรัตน์ ยิ่งไป
กว่านั้นต ารานพรัตน์มีรายละเอียดบางประการซึ่งจะปรับเปลี่ยน
ขยายความ หรือเพิ่มเติมขึ้นมากกว่าในรัตนปรีกษา ดังตัวอย่างเรื่องเพชรที่ได้
กล่าวมาแล้วว่า “วรรณะ” เป็นเพียงเกณฑ์หนึ่งที่ใช้จ าแนกสีเพชรตามต ารารัตน
ปรีกษา แต่ในต ารานพรัตน์เพชรที่มีสีตามวรรณะต่างๆ กลับก าหนดให้เป็นเพชร
ปฐมชาติ เพชรทุติยชาติหรือเพชรลักษณะดีที่จ าแนกตามรูปทรงนั้นไม่ปรากฏใน
รัตนปรีกษา ส่วนเพชรที่มีต าหนิเป็นโทษตามรัตนปรีกษานั้นจัดเป็นเพชร
ตติยชาติตามต ารานพรัตน์ เป็นต้น ที่น่าสนใจเป็นพิเศษก็คือ ต ารานพรัตน์ได้เพิ่ม
ต านานนากสวาดิและครุทธิการเข้ามาด้วย เนื้อหาที่เพิ่มขึ้นมานี้สันนิษฐานว่าต ารา
นพรัตน์น่าจะได้รับมาจากต าราอัญมณีวิทยาของอินเดียฉบับอื่น ฉะนั้นจึงควรที่จะ
ศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมในประเด็นดังกล่าวกันต่อไป
อย่างไรก็ตาม การศึกษาวิจัยในครั้งนี้ชี้ให้เห็นลักษณะส าคัญของ
ต าราอัญมณีวิทยาโบราณ 2 ประการ ประการหนึ่ง อัญมณีวิทยาโบราณเกิดจาก
การผสมผสานและหลอมรวมวิทยาศาสตร์เข้ากับความเชื่อตามคติดั้งเดิมของ
ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ความรู้เชิงวิทยาศาสตร์อย่างหนึ่งคือ การตรวจสอบ
คุณสมบัติของอัญมณีโดยใช้การสังเกตด้วยตาเปล่า ส่วนความเชื่อนั้นจะเห็นได้ว่า
ต าราอัญมณีวิทยาอ้างอิงต านานเทพและอสูรเพื่ออธิบายการก าเนิดของอัญมณี
อีกทั้งให้ความส าคัญกับความเชื่อที่ว่าอานุภาพของอัญมณีจะเป็นไปตาม
