Page 63 -
P. 63
โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
52
14.00 น., >14.00 น. - 16.00 น. และ >16.00น. - 18.00 น. แต่ละช่วงแบ่งการเก็บข้อมูลเป็น 6 คาบๆละ 20 นาที
ภายใน 20 นาทีเก็บข้อมูลแบบ scan sampling ติดต่อกัน 5 วินาที แล้วพัก 55 วินาที ต่อเนื่องกันตลอดทั้งวัน ใช้การ
นับจ านวนตัวของนกที่มีพฤติกรรมแต่ละรูปแบบ (Langham, 1980; Shirish & Sankaran, 2010)
4. วิเคราะห์ข้อมูลโดยค านวณค่าเปอร์เซ็นต์ความถี่ของแต่ละพฤติกรรม ในแต่ละช่วงเวลา และแต่ละเดือน
เปรียบเทียบรูปแบบพฤติกรรมดังกล่าวระหว่างพื้นที่ศึกษาโดยใช้ t-test และการวิเคราะห์ความแปรปรวน (ANOVA)
ตลอดจนการค านวณค่าสหสัมพันธ์ แล้วพิจารณาผลเฉพาะที่ระดับนัยส าคัญ P<0.001 โดยใช้โปรแกรมส าเร็จรูป R
ผลและวิจารณ์
รูปแบบพฤติกรรม
1. รูปแบบการบิน รูปแบบการบินโดยการโบกปีกไปมาหรือกระพือปีก (fly) พบว่า มีสัดส่วนร้อยละ 23 พบ
พฤติกรรมนี้ขณะอยู่กลางอากาศ พบได้ในทุกระดับความสูง ขณะเดียวกันรูปแบบการบินที่ไม่มีการโบกปีก หรือเรียกว่า
ร่อน (glide) มีสัดส่วนร้อยละ 21 ซึ่งน้อยกว่าพฤติกรรมการบินแบบกระพือปีก (fly) ส่วนใหญ่พบว่าเกิดหลังจาก
พฤติกรรมการบินกระพือปีก (fly) โดยสองพฤติกรรมเกิดในช่วงความสูง 20 เมตรขึ้นไป และปรากฏมากเมื่อนกอยู่
รวมกลุ่มกันส่วนใหญ่
2. การกินอาหาร (feeding attempts) รูปแบบการกินอาหาร โดยการบิดตัวขณะบินหรือร่อน (twist) พบใน
นกทุกตัวพบมีสัดส่วนร้อยละ 21 โดยนกใช้หางบังคับทิศทางในการบิดตัว การบิดตัวขณะบินของนกลักษณะนี้พบใน
หลายกรณี เช่น การเตรียมเข้ารัง การจับแมลงในอากาศที่ต่างระดับความสูงกัน รวมถึงการบินเพื่อหลบหลีกสิ่งกีด
ขวางหรือนกที่เป็นศัตรูในขณะบิน เป็นต้น
การม้วนตัวจับแมลง (roll) พบมีสัดส่วนร้อยละ 4 พบในความสูง 0-10 เมตรเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งสัมพันธ์กับความ
สูงเฉลี่ยในการบินของแมลงในกลุ่มที่เป็นอาหารของนกแอ่นกินรังคือ 8 เมตร (Viruhpintu, 2002) การพบพฤติกรรม
การจับแมลงแบบม้วนตัวเกิดต่อจากพฤติกรรมแบบบิดตัว (twist) โดยหลังจากการบินแบบบิดตัวนกมักม้วนตัวจับ
แมลง ซึ่งมีลักษณะคล้ายนกจับแมลงทั่วไป เช่น นกแซงแซว เป็นต้น ส่วนใหญ่พบนกจับเหยื่อมาไว้ในปาก พฤติกรรมนี้
เกิดส่วนใหญ่ในช่วงที่มีการเลี้ยงดูลูก โดยปกตินกแอ่นกินรังจับแมลงแล้วเก็บไว้ที่กระเพาะพักเมื่อกลับมาที่รังจึงส ารอก
อาหารออกมาเป็นก้อน (bollus) เพื่อป้อนลูกนกต่อไป (Dumsrisuk, 2012)
การกระพือปีกอย่างรวดเร็ว (flutter) พบมีสัดส่วนร้อยละ 7 เกิดหลังจากที่นกจับแมลงในระดับความสูง
ประมาณ 0-10 เมตร พบว่านกกระพือปีกอย่างรวดเร็ว การกระพือปีกอย่างรวดเร็วหากพบในนกจับแมลงชนิดอื่น
หมายถึงการหาที่เกาะ แต่ในนกแอ่นกินรังการแสดงพฤติกรรมกระพือปีกอย่างรวดเร็วเป็นการปรับทิศทางของปีกใน
การบินขึ้นสู่ที่สูง และหากไม่มีการม้วนตัวเพื่อจับแมลง (roll) มักเป็นการปรับตัวในการบินต่อจากพฤติกรรมบินแบบ
กระพือปีก (fly) พฤติกรรมการกระพือปีกอย่างรวดเร็วเกิดหลังจากการโบกปีกไปมา
การปรับระดับการบินโดยการยืดปีกและหาง (tail-wing-open) ซึ่งเป็นลักษณะหนึ่งของนิสัยการกินอาหารพบ
มีสัดส่วนร้อยละ 5 ส่วนใหญ่เกิดหลังจากพฤติกรรมปรับตัวในการบินบังคับทิศทางของปีกโดยกระพือปีกอย่างรวดเร็ว
(flutter) และยังเป็นการปรับระดับการบินโดยการยืดปีกและหาง ก่อนออกจากรัง และ กลับเข้าไปในรังอีกด้วย อาจ
เกิดหลังจากพฤติกรรมการบิดตัวขณะบินหรือร่อน (twist) หรือพฤติกรรมการม้วนตัวเพื่อจับแมลง (roll) ก็ได้หากมี
การกินอาหารและน าอาหารไปป้อนลูกนกในรัง
3. พฤติกรรมการส่งเสียงเรียก (call) พบมีสัดส่วนร้อยละ 12 โดยแบ่งเป็นเสียงเรียกเพื่อการสื่อสารระหว่างตัว
นกด้วยกันเอง เช่น การพบสิ่งกีดขวางหรือศัตรูของนก มีเสียง chick ดังสามครั้ง และมีความถี่มากขึ้นตามความมืด
หรือ ความเข้มของแสง พบเกิดขึ้นมากในช่วงเช้ามืด ระหว่างเวลา 06.00 - 08.00 น. และเกิดขึ้นถี่อีกครั้งตอนพลบค่ า
หลังจากเวลา 18.00 น. ส่วนพฤติกรรมการส่งเสียงเรียก call อีกรูปแบบหนึ่งที่พบได้แก่นกส่งเสียงร้องดัง tik-tik-tik
อาจมีความหมายในการจับคู่ผสมพันธุ์ เกิดทั้งระหว่างบินกลางอากาศและในที่ร่ม
วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 24 พ.ศ. 2560 Journal of Wildlife in Thailand Vol. 24, 2017
