Page 62 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

51

พื้นที่อาศัย นอกเหนือจากการศึกษาในพื้นที่สร้างรังวางไข่ เพื่อใช้ในการจัดการสภาพถิ่นอาศัย การอนุรักษ์ และใช้
ประโยชน์นกแอ่นกินรังทั้งในพื้นที่นี้ ตลอดจนพื้นที่อื่น เพื่อเป็นข้อมูลส าหรับการศึกษา การอนุรักษ์ และการจัดการ
เพื่อใช้ประโยชน์นกแอ่นกินรังต่อไป
การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) เพื่อการศึกษาพฤติกรรมและรูปแบบกิจกรรมของนกแอ่นกินรังขณะ
บินอยู่ในอากาศ (2) เพื่อศึกษาการใช้พื้นที่อาศัยนกแอ่นกินรังในพื้นที่ที่มีความแตกต่างกัน (3) เปรียบเทียบความ

แตกต่างของการแสดงพฤติกรรมของนกทั้งสองพื้นที่ ทั้งในแต่ละช่วงเวลา และแต่ละเดือน

ภาพที่ 1 พื้นที่ศึกษาบริเวณวัดช่องลม (1) และบริเวณศูนย์วิจัยป่าชายเลนสมุทรสาคร (2)

อุปกรณ์และวิธีการ

1. จ าแนกพื้นที่อาศัยของนกแอ่นกินรังโดยประยุกต์ตามวิธีของ Shirish & Sankaran (2010) โดยแบ่งออกเป็น
พื้นที่ป่าชายเลน บริเวณศูนย์วิจัยป่าชายเลน และพื้นที่เหนือชุมชนกิจกรรมมนุษย์ บริเวณวัดช่องลม (ภาพที่ 1) ศึกษา
การใช้พื้นที่อาศัยตามระดับความสูงจากพื้นดิน โดยแบ่งออกเป็น 5 ระดับชั้นจากพื้นดินหรือพื้นที่น้ า ได้แก่ 0 - 10
เมตร, >10 - 20 เมตร, >20–30 เมตร, >30 - 40 เมตร, >40 - 50 เมตร และมากกว่า 50 เมตร โดยใช้เครื่องวัดระยะ
ความสูง และการประมาณด้วยสายตา
2. จ าแนกพฤติกรรมของนกแอ่นกินรัง โดยประยุกต์การศึกษาพฤติกรรมการกินอาหารและพฤติกรรมของนก
แอ่นขณะบินอยู่บนอากาศ ตาม Langham (1980) และ Shirish & Sankaran (2010) โดยนิสัยการกินอาหาร สังเกต
จากพฤติกรรมในเลือกจับแมลงกินกลางอากาศ (feeding attempts หรือ foraging maneuvers) ซึ่งแบ่งออกเป็น
ลักษณะการบิดตัวในขณะที่ร่อน (twist) การม้วนตัวจับแมลง (roll) โบกปีกอย่างรวดเร็ว (flutter) การยืดปีกและหาง

(tail and wings open) ส่วนพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องได้แก่การบินที่มีการกระพือปีก (fly) การร่อนหรือลักษณะการบินที่
ไม่มีการกระพือปีก (glide) นอกจากนั้นยังบันทึกการส่งเสียงเรียก (call) ด้วยเสียงสองประเภท คือ tik-tik-tik และ
chick-chick-chick การขานรับกันของนก (follow)
3. ใช้วิธีการเก็บข้อมูลพฤติกรรมแบบ Scan sampling (Altmann, 1973) โดยจ าแนกช่วงเวลาการเก็บข้อมูล
เป็น 5 ช่วง ได้แก่ ระหว่างเวลา 06.00 น. - 08.00 น., >08.00 น.-10.00 น., >10.00 น. - 12.00 น., >12.00 น. -

วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 24 พ.ศ. 2560 Journal of Wildlife in Thailand Vol. 24, 2017