Page 67 -

โครงการรวบรวมและจัดทําเอกสารวารสารอิเล็กทรอนิกส์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

56

เมษายน และในเดือนพฤษภาคมซึ่งเป็นช่วงที่นกมีการเลี้ยงดูลูก พฤติกรรมการม้วนตัวเพื่อจับเหยื่อ (roll) ก็พบ
มากกว่าทุกเดือน
2. พื้นที่ป่าชายเลนบริเวณศูนย์วิจัยป่าชายเลน จากการศึกษาการเลือกใช้ที่อยู่อาศัยของนกแอ่นกินรังบริเวณ
ศูนย์วิจัยป่าชายเลนและ พื้นที่ ข้างเคียง จ านวนทั้งหมด 708 ตัว
ช่วงเวลา (duration) พื้นที่ป่าชายเลนโดยรอบ (บริเวณศูนย์วิจัยป่าชายเลน) ล าดับพฤติกรรมในแต่ละช่วงเวลา

มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยส าคัญทางสถิติ ตามจ านวนนกที่พบในแต่ละช่วงเวลา ยกเว้นพฤติกรรมการกินอาหาร คือ
การม้วนตัว (roll) (F=0.93, P=0.47) การกระพือปีก (flutter) (F=1.73, P=0.14) และการยืดปีกและหาง (tail-
wing-open) (F=1.0, P=0.44) (ตารางภาคผนวกที่ 1) ซึ่งปรากฏน้อยมากในพื้นที่ป่า จึงไม่พบความแตกต่างกัน เมื่อ
พิจารณาโดยรวมข้อมูลในแต่ละช่วงเวลาพบว่าร้อยละของพฤติกรรมในช่วงเวลา 06.00 - 08.00 น.และ 16.00 -
18.00 น. แตกต่างกันอย่างไม่มีนัยส าคัญ แต่ร้อยละของพฤติกรรมการกินอาหาร (roll, flutter, tail-wing-open) เกิด
ในช่วงเช้ามากกว่า และเกิดระหว่างเวลา 06.00 - 12.00 น.
เดือน (month) รูปแบบพฤติกรรมในแต่ละเดือนมีความแตกต่างกันอย่างไม่มีนัยส าคัญ เพราะนกมีการเลือกใช้
พื้นที่น้อย จึงมีการแสดงพฤติกรรมน้อยและไม่แตกต่างกัน เมื่อพิจารณาโดยรวมข้อมูลพบว่าในแต่ละเดือนการแสดง
พฤติกรรมมีความแตกต่างกันดังเช่นพฤติกรรมการกินอาหาร (roll, flutter) ที่ไม่ค่อยพบในพื้นที่ป่าหลังจากเดือน

พฤษภาคม และพฤติกรรม follow ลดลงในช่วงเดือนมีนาคม (4±2.8) และเพิ่มขึ้นในช่วงเมษายน (12.6±6) พฤติกรรม
roll พบในเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนพฤษภาคม หลังจากนั้นไม่พบในพื้นที่ป่าเลย พฤติกรรม call ไม่แตกต่างกับ
พฤติกรรม follow และพฤติกรรมการบิน (fly, glide) ไม่มีความแตกต่างกัน
3. เปรียบเทียบระหว่างสองพื้นที่ รูปแบบพฤติกรรมในแต่ละช่วงเวลา (duration) เปรียบเทียบระหว่างสอง
พื้นที่พบว่ามีความแตกต่างกันยกเว้น พฤติกรรมการร้อง และการขานรับที่ไม่แตกต่างกันในระหว่างสองพื้นที่ โดย
พบว่าพฤติกรรมที่พบในบริเวณชุมชนมากกว่าบริเวณป่าชายเลนส่วนใหญ่เป็นพฤติกรรมที่เกี่ยวกับการกิน ได้แก่ การ
ม้วนตัว (roll) การโบกปีกอย่างรวดเร็ว (flutter) และการยืดปีกและหาง(tail-wing-open) ขณะที่พบว่าพฤติกรรมการ
บินแบบกระพือปีก (fly) การร่อน(glide) และการบิดตัว (twist) พบในป่าชายเลนมากกว่าในบริเวณป่าชุมชน โดยผล

การเปรียบเทียบพฤติกรรมของนกแอ่นกินรังระหว่างสองพื้นที่เปรียบเทียบระหว่างเดือนต่างๆ ในรอบปีก็ให้ผลแบบ
เดียวกัน ซึ่งชี้ให้เห็นว่านกเลือกใช้พื้นที่ส าหรับกินอาหารส่วนใหญ่บริเวณชุมชน ขณะที่ใช้เวลาในการร้องและขานรับ
กันซึ่งเป็นพฤติกรรมเกี่ยวข้องกับการเกี้ยวพาราสีในพื้นที่ป่าชายเลนมากกว่าซึ่งแสดงถึงความส าคัญของพื้นที่ทั้งสอง
ประเภท

สรุป

การศึกษาพฤติกรรมของนกแอ่นกินรังบางประการและการเลือกใช้ที่อยู่อาศัย ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.
2558 จนถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2559 รวมระยะเวลา 12 เดือน ท าการศึกษาที่ต าบลท่าฉลอม อ าเภอเมือง จังหวัด
สมุทรสาคร ได้ท าการศึกษาแบ่งเป็น 2 พื้นที่ คือพื้นที่ชุมชน บริเวณวัดช่องลมและพื้นที่ธรรมชาติโดยรอบบริเวณ
ศูนย์วิจัยป่าชายเลน สามารถสรุปผลการศึกษาได้ดังนี้
1. รูปแบบพฤติกรรมที่ศึกษา แบ่งเป็น พฤติกรรมการบิน ได้แก่ การบินแบบโบกปีก (fly) การร่อน (glide) และ
การบิดตัวขณะบิน (twist) พฤติกรรมการกินอาหาร ได้แก่ การบิดตัว (twist) การม้วนตัวจับเหยื่อ (roll) การกระพือ

ปีกเพื่อปรับตัวในการบินหลังการม้วนตัว (flutter) และการปรับระดับการบินโดยการยืดปีกและหาง (tail-wing-
open) พฤติกรรมการร้อง แบ่งออกได้ 2 ลักษณะ คือ การร้อง (call) และการขานรับ (follow) โดยพฤติกรรมการบิด
ตัว twist พบได้ในนกทุกตัว เป็นการบิดตัวขณะบินและจับแมลงในอากาศ ส่วนพฤติกรรมที่ส าคัญในการศึกษาคือ การ
ม้วนตัวจับเหยื่อ (roll) ซึ่งสัมพันธ์กับการกินและการจับแมลงเพื่อเลี้ยงดูลูก การร้อง (call) และการขานรับ (follow)
ที่สัมพันธ์กับการสร้างรังและการผสมพันธุ์ของนก

วารสารสัตว์ป่าเมืองไทย ปีที่ 24 พ.ศ. 2560 Journal of Wildlife in Thailand Vol. 24, 2017