Page 149 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ผลการประมาณคําปัจจัยที่มีอิทธิพลตํอการเปลี่ยนแปลงคุณภาพข๎าว พบวํา รูปแบบการจัดเก็บ
ไมํสามารถอธิบายการเปลี่ยนแปลงของความชื้น เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าว และเปอร์เซ็นต์ข๎าวหักได๎ แตํสามารถอธิบายการ
เปลี่ยนแปลงเปอร์เซ็นต์ท๎องไขํได๎ โดยรูปแบบการจัดเก็บที่สํงผลตํอการเปลี่ยนแปลงเปอร์เซ็นต์ท๎องไขํ มี 2 ปัจจัย
คือ การรั่วซึมของยุ๎งฉาง และการจัดเก็บข๎าวในกระสอบน้ าตาลในทิศทางเดียวกันกับการเพิ่มขึ้นของเปอร์เซ็นต์เมล็ด
ข๎าวท๎องไขํ นั่นคือยุ๎งฉางที่รั่วซึมมากกวํามีความนําจะเป็นที่เปอร์เซ็นต์ท๎องไขํจะเพิ่มขึ้น และการจัดเก็บข๎าวใน
กระสอบน้ าตาลมีความนําจะเป็นที่จะเกิดข๎าวเมล็ดท๎องไขํได๎มากกวําการจัดเก็บข๎าวแบบเก็บกอง ในขณะที่ปัจจัย
อื่นๆ ไมํมีความสัมพันธ์กับการเกิดเมล็ดข๎าวท๎องไขํอยํางมีนัยส าคัญทางสถิติ

3.2) รูปแบบการจัดเก็บข๎าวตํอคุณภาพข๎าว: ผลการวิจัยจากการทดลอง
การวิจัยเชิงทดลองศึกษาในข๎าวหอมมะลิ พันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 ใน 2 รูปแบบการผลิต คือ การ
ผลิตข๎าวหอมมะลิทั่วไป และการผลิตข๎าวหอมมะลิอินทรีย์ โดยใช๎สถานที่ทดลอง 3 แบบ ได๎แกํ ยุ๎งไม๎ ยุ๎งสังกะสี และ
เก็บข๎าวหอมมะลิในบ๎าน วางแผนการทดลองแบบ factorial in completely randomized design (CRD) จ านวน
2 ปัจจัย คือ รูปแบบการเก็บข๎าวเปลือก 8 รูปแบบ ได๎แกํ 1) เก็บในกระสอบป่านเกํา 2) เก็บในกระสอบพลาสติก
สานใหมํไมํเคลือบพลาสติก (กระสอบน้ าตาล-ใหมํ) 3) เก็บในกระสอบพลาสติกสานสานเกําไมํเคลือบพลาสติก
(กระสอบน้ าตาล-เกํา) 4) เก็บในกระสอบพลาสติกอาหารสัตว์สานใหมํไมํเคลือบพลาสติก (กระสอบอาหารสัตว์-
ใหมํ) 5) เก็บในกระสอบพลาสติกอาหารสัตว์สานเกําไมํเคลือบพลาสติก (กระสอบอาหารสัตว์-ใหมํ) 6) เก็บใน
กระสอบพลาสติกสานใหมํเคลือบพลาสติก 7) เก็บในถุงตาขํายพลาสติก และ 8) เก็บแบบกองรวมกัน และ
ระยะเวลาการเก็บรักษา 6 ระยะ คือ 1, 2, 3, 4, 5, และ 6 เดือนหลังเก็บข๎าวเข๎ายุ๎งฉาง ผลการศึกษา พบวํา
คุณภาพข๎าวหอมมะลิทั้งเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและความหอมลดลงตามระยะเวลาการจัดเก็บ โดยข๎าวหอมมะลิมีความ
หอมมากที่สุดในการจัดเก็บข๎าวเดือนที่ 1 และปริมาณ 2AP จะลดลงต่ าลงอยํางรวดเร็วในเดือนที่ 3 ในขณะที่ข๎าว
หอมมะลิอินทรีย์มีลักษณะทางคุณภาพทั้งเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณสาร 2AP สูงกวําข๎าวหอมมะลิทั่วไป
นอกจากนั้นผลการศึกษายังระบุความแตกตํางของคุณภาพข๎าวตามชนิดของสถานที่จัดเก็บ โดยการเก็บข๎าวในยุ๎งไม๎
มีเปอร์เซ็นต์เมล็ดหักต่ า เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณ 2AP สูงที่สุด ในขณะที่การเก็บข๎าวในยุ๎งสังกะสีมีอุณหภูมิ
และความชื้นในกองข๎าวสูงที่สุด มีความชื้นข๎าวเปลือกและปริมาณ 2AP ต่ าที่สุด ซึ่งความชื้นในเมล็ดข๎าวต่ าจะสํงผล
ให๎เกิดการสูญเสียน้ าหนักของข๎าวเปลือกตามมาด๎วย สํงผลให๎การจัดเก็บข๎าวในยุ๎งสังกะสีมีต๎นทุนสํวนเพิ่มสูงกวําการ
เก็บในสถานที่เก็บอื่น และการเก็บข๎าวในตัวบ๎านมีเปอร์เซ็นต์ความชื้นข๎าวเปลือกสูงที่สุด และมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวต่ า
ที่สุด

ส าหรับวิธีการจัดเก็บข๎าวเกษตรกรควรจะหลีกเลี่ยงการใช๎กระสอบปุ๋ยเคลือบเพราะท าให๎
ข๎าวเปลือกมีความชื้นสูง เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวต่ า เปอร์เซ็นต์เมล็ดหักสูงและปริมาณ 2AP ต่ า แตํหากค านึงถึงเฉพาะ
เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวพบวําการเก็บข๎าวในถุงตาขํายมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวสูงแตํมีปริมาณ 2AP ต่ า อยํางไรก็ตามรูปแบบ
การจัดเก็บข๎าวเพื่อให๎ได๎คุณภาพตามมาตรฐานการซื้อขายและเพื่อคงคุณภาพด๎านความหอมจะแตกตํางกันตามชนิด
ของยุ๎งฉาง/สถานที่เก็บ ดังนี้
- ยุ๎งไม๎: การเก็บรักษาข๎าวในกระสอบน้ าตาลเกํามีเปอร์เซ็นต์เมล็ดหักต่ า มีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและ
ปริมาณ 2AP สูงที่สุดเมื่อเทียบกับวิธีการเก็บข๎าวแบบอื่นๆ และเป็นรูปแบบการจัดเก็บที่มีต๎นทุนต่ าที่สุดและให๎
ผลตอบแทนสูงที่สุด ในขณะที่การเก็บข๎าวแบบเก็บกองและเก็บในถุงตาขํายมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวสูงแตํมีปริมาณ 2AP
ต่ า และต๎นทุนสํวนเพิ่มจากการจัดเก็บสูงกวําการเก็บในกระสอบอาหารสัตว์เกํา

- ยุ๎งสังกะสี: การเก็บข๎าวในกระสอบอาหารสัตว์เกํา ถุงตาขําย และเก็บกอง ท าให๎ข๎าวมี
เปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวและปริมาณ 2AP สูงเมื่อเทียบกับวิธีการเก็บข๎าวแบบอื่นๆ ในขณะที่การเก็บข๎าวในกระสอบป่าน
เกําให๎คําเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวสูงแตํมีปริมาณ 2AP ต่ า โดยรูปแบบการจัดเก็บที่มีต๎นทุนสํวนเพิ่มของการจัดเก็บต่ าที่สุด
คือการเก็บในกระสอบป่านและเก็บด๎วยกระสอบอาหารสัตว์

- การเก็บข๎าวในบ๎าน: การเก็บข๎าวในกระสอบอาหารสัตว์เกํา ท าให๎ข๎าวมีเปอร์เซ็นต์ต๎นข๎าวสูง
เปอร์เซ็นต์ท๎องไขํต่ าและปริมาณ 2AP สูง และต๎นทุนสํวนเพิ่มของการจัดเก็บต่ ากวําเมื่อเทียบกับวิธีการเก็บข๎าวแบบ
อื่นๆ นอกจากนั้นการเก็บข๎าวในตัวบ๎านมีความชื้นข๎าวเปลือกสูงโดยการเก็บในกระสอบปุ๋ยเคลือบใหมํและกระสอบ
อาหารสัตว์ใหมํมีคําความชื้นข๎าวเปลือกสูงเกิน 14%

121