Page 95 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร

(1) อ�ห�ร : ต�มประเภทของจุลินทรีย์
(2) ช่องว่�ง : ขน�ดเล็กม�กสำ�หรับจุลินทรีย์ทั่วไป แต่สัตว์บ�งชนิด เช่น ไส้เดือนฝอย

ต้องก�รพื้นที่สำ�หรับเคลื่อนไหวในดิน
(3) อ�ก�ศ : หล�ยชนิดต้องก�รออกซิเจน ในขณะที่บ�งชนิดเจริญเติบโตได้ในที่ไม่มี

ออกซิเจน
2) สิ่งที่พืชต้องก�รจ�กดิน และดินช่วยใน 6 เรื่อง คือ
(1) สนับสนุนกิจกรรมของจุลินทรีย์ที่ส่งเสริมก�รเจริญเติบโตของพืช

(2) คำ้�จุนก�รยึดเก�ะของร�ก มีคว�มต้�นท�นตำ่�และเอื้อต่อก�รไชชอนของร�ก
(3) กักเก็บ ดูดซับนำ้�ไว้ให้พืชใช้ประโยชน์ได้ ขณะเดียวกันก็มีอ�ก�ศเพียงพอ

(4) มีก�รถ่�ยเทอ�ก�ศระหว่�งดินกับบรรย�ก�ศ
(5) มีคว�มต้�นท�นต่อก�รกร่อนดิน
(6) เป็นแหล่งอ�ห�รทั้งรูปส�รอนินทรีย์และส�รอินทรีย์ ซึ่งส่วนน้อยใช้ประโยชน์ง่�ย

และส่วนใหญ่เป็นแหล่งสำ�รอง
3) สิ่งที่สัตว์และมนุษย์ต้องก�รจ�กดิน มี 2 อย่�งคือ

(1) ดินมีพืชที่เป็นอ�ห�รหล�ยชนิด และแต่ละชนิดม�กพอกับคว�มต้องก�ร
(2) มีธ�ตุอ�ห�รที่จำ�เป็นต่อสุขภ�พที่ดีของมนุษย์และสัตว์อยู่ในดิน ซึ่งพืชดูดสะสมไว้
เช่น ธ�ตุซีลีเนียมและไอโอดีน โดยที่ธ�ตุนั้นมิได้จำ�เป็นต่อก�รเจริญเติบโตของพืช

หรือสัตว์อ�จกินบ�งธ�ตุจ�กดินโดยตรง เช่น โซเดียม
2.3 ควบคุมคว�มสัมพันธ์ของนำ้�ในดินและพืช

ดินทำ�หน้�ที่ควบคุมก�รระบ�ย ก�รไหลและก�รเก็บนำ้� ควบคุมก�รเคลื่อนที่ของตัวละล�ย
ต่�งๆ ได้แก่ ส�รประกอบของธ�ตุอ�ห�ร ส�รฆ่�ศัตรูพืชและส�รประกอบอื่นๆ ที่ละล�ยนำ้�ได้ ก�รที่ดิน
ทำ�หน้�ที่นี้อย่�งเหม�ะสม ทำ�ให้มีนำ้�ใต้ดินและนำ้�ในดินสำ�หรับก�รใช้ประโยชน์ของพืช สัตว์ และ

จุลินทรีย์ดิน
ดินมีบทบ�ทในก�รควบคุมนำ้�ดังนี้

1) รับ กักเก็บ และปลดปล่อยนำ้�ให้พืชและจุลินทรีย์ใช้ประโยชน์
2) ดูดยึดนำ้�ไว้ด้วยพลังง�นที่พอเหม�ะ นำ้�จึงไม่ระบ�ยออกด้วยคว�มถ่วง เพื่อเก็บสำ�รองไว้ไม่
ให้สิ่งมีชีวิตประสบภ�วะข�ดนำ้�

3) ยอมให้นำ้�ซึมลงไปสู่ชั้นล่�ง เป็นก�รเพิ่มคว�มจุของก�รกักเก็บและลดปริม�ณนำ้�ไหลผ่�น
หน้�ดิน

ก�รที่ดินมีคว�มพรุน จึงมีบทบ�ทในก�รควบคุมแก๊สในดิน คือ รับ เก็บ และปล่อยให้แก๊ส
เคลื่อนที่ จึงมีก�รแลกเปลี่ยนแก๊สระหว่�งดินกับบรรย�ก�ศ หน้�ที่ของดินในกระบวนก�รรับ กักเก็บ และ
ปลดปล่อยนำ้� มีสมบัติของดินและตัวชี้บอกที่สำ�คัญ ดังต�ร�งที่ 3.7

สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 91