Page 53 -
P. 53
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
คุณภาพดินเพื่อการเกษตร
ระบบนิเวศเกษตรที่ดีมีลักษณะสำ�คัญ คือ มีชนิดของคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พที่ต้องก�ร
เพื่อคงคว�มส�ม�รถในก�รรักษ�หรือกระตุ้น ให้มีบริก�รของระบบนิเวศ และยังเป็นตัวกำ�หนดวิธีก�ร
ปฏิบัติที่เหม�ะ เพื่อทำ�ให้ระบบนิเวศเกษตรมีองค์ประกอบด้�นคว�มหล�กหล�ยที่พึงประสงค์ ภ�พที่ 2.5
แสดงว่�มีวิธีปฏิบัติด้�นก�รเกษตรหล�ยวิธีและหล�ยแบบ ซึ่งแต่ละแบบต่�งก็มีศักยภ�พในก�รส่งเสริม
ในส่วนอันเป็นหน้�ที่ของคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พ หรือทำ�ให้มีผลเชิงลบต่อระบบนิเวศเกษตร โดยมี
แนวคว�มคิดหลัก คือ ใช้วิธีก�รจัดก�รที่เหม�ะสมเพื่อให้บรรลุผล 2 ท�ง คือ
1) ส่งเสริมให้มีคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พที่ก่อให้เกิดเสถียรภ�พของระบบนิเวศเกษตร โดย
ให้มีบริก�รที่สำ�คัญเชิงนิเวศ เช่น ก�รควบคุมศัตรูพืชท�งชีวภ�พ
2) ส่งเสริมวงจรธ�ตุอ�ห�รและนำ้� รวมทั้งก�รอนุรักษ์ดิน
8.4 ประโยชน์ของคว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พต่อระบบนิเวศดิน
คว�มหล�กหล�ยท�งชีวภ�พมีอิทธิพลต่อระบบนิเวศดินในด้�นผลิตภ�พดิน คว�มอุดมสมบูรณ์
ของดินและมีผลต่อสุขภ�พของพืช เนื่องจ�กสิ่งมีชีวิตในดินมีกิจกรรม 6 ประก�รดังนี้
1) ย่อยสล�ยซ�กพืช และขับเคลื่อนวงจรธ�ตุอ�ห�ร
2) ตรึงไนโตรเจน
3) มีภ�วะปฏิปักษ์ต่อกัน จึงมีบทบ�ทในก�รควบคุมโรคพืช
4) สังเคร�ะห์เอนไซม์ วิต�มิน ฮอร์โมน ส�รคีเลตที่มีคว�มสำ�คัญต่อสิ่งมีชีวิต และ ส�รเคมีข่ม
คู่แข่ง (allelochemicals) ซึ่งมีบทบ�ทในก�รควบคุมประช�กรและกระบวนก�รของสิ่งมีชีวิตอื่น
5) ทำ�ให้โครงสร้�งดินเปลี่ยนแปลง
6) มีอันตรกิริย�กับพืชโดยตรง ในลักษณะภ�วะพึ่งพ�กัน (mutualism) ภ�วะอิงอ�ศัย
(commensalism) ก�รแข่งขัน (competition) และก�รเกิดโรค (pathogenesis)
8.4.1 สมดุลของชีวช�ติกับคว�มอุดมสมบูรณ์ของดิน ก�รเพิ่มชีวช�ติอย่�งสมดุลช่วยให้คว�ม
อุดมสมบูรณ์ของดินสูงขึ้น ดังนี้
1) ก�รย่อยสล�ยส�รอินทรีย์และปลดปล่อยธ�ตุอ�ห�ร เช่น ไนโตรเจน ฟอสฟอรัสและ
กำ�มะถัน ก�รสังเคร�ะห์ฮิวมัสมีผลดีต่อดินทั้งท�งฟิสิกส์ เคมีและชีวภ�พ
2) ร�กพืชที่มีเชื้อร�ไมคอร์ไรซ� (mycorrhizal fungi) อยู่ด้วยจะได้รับฟอสฟอรัสจ�ก
ดินม�กขึ้น จุลินทรีย์ดินหล�ยชนิดมีบทบ�ทในก�รสังเคร�ะห์ส�รคีเลต (chelating substance) และ
เกี่ยวข้องกับสภ�พออกซิเดชัน-รีดักชันของดิน จึงมีบทบ�ทในก�รควบคุมคว�มเป็นประโยชน์ของ
ฟอสฟอรัส แมงก�นีส เหล็ก สังกะสีและทองแดง
3) ก�รตรึงไนโตรเจนของจุลินทรีย์ทั้งที่ดำ�รงชีพโดยอิสระ หรืออยู่ร่วมกับพืช
4) ก�รสังเคร�ะห์ฮอร์โมน ก�รปกป้องไม่ให้ร�กพืชเป็นโรค และช่วยเพิ่มประสิทธิภ�พ
ก�รใช้ธ�ตุอ�ห�รของพืชของแบคทีเรียที่ส่งเสริมก�รเจริญเติบโตของพืช (plant growth promoting
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย 49
