Page 9 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

บทคัดยอ

ปญหาการทําการเกษตรและหมอกควันในพื้นที่สูงเปนปญหาซ้ําซากมักเกิดจากการเผาเศษซากวัสดุ

ทางการเกษตร การศึกษามีวัตถุประสงค 4 ขอ คือ 1) เพื่อประเมินประสิทธิภาพการใชประโยชนที่ดินในการ

ปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตว/ขาวโพดเมล็ดพันธุ และเกษตรผสมผสาน 2) เพื่อประเมินผลผลิตและการสูญเสียธาตุ

อาหาร (ไนโตรเจน และฟอสฟอรัส) ภายใตสถานการณสภาพภูมิอากาศในอนาคต ดวยแบบจําลอง EPIC

(Environmental Policy Integrated Climate) 3) เพื่อประเมินปริมาณน้ําทาและตะกอนของแตละรูปแบบ

การใชประโยชนที่ดินภายใตสถานการณสภาพภูมิอากาศในอนาคต ดวยแบบจําลอง SWAT (Soil and Water

Assessment Tool) และ 4) เพื่อวิเคราะหนโยบายของรัฐบาลถึงผลกระทบของแตละนโยบายตอเกษตรกร

พื้นที่ศึกษาคือ ลุมน้ําแมแจม จังหวัดเชียงใหม กลุมเปาหมาย ประกอบดวย เกษตรกรผูปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตว
ขาวโพดเมล็ดพันธุ และการเกษตรแบบผสมผสาน โดยเกษตรผสมผสานในการศึกษานี้ หมายถึงระบบ

การเกษตรที่มีการเพาะปลูกพืชมากกวา 2 ชนิดขึ้นไปอยูในพื้นที่เดียวกันโดยเปนพืชเศรษฐกิจที่สําคัญและ
เกษตรกรนิยมปลูกในลุมน้ําแมแจม แบบจําลอง EPIC ใชเพื่อประเมินผลผลิตขาวโพดเลี้ยงสัตว ขาวโพดเมล็ด

พันธุ และเกษตรผสมผสาน และการสูญเสียธาตุอาหาร (ไนโตรเจน และฟอสฟอรัส) ภายใตสถานการณสภาพ
ภูมิอากาศในอนาคต ตนทุน ผลตอบแทน และการปลดปลอยกาซเรือนกระจกจากการเผาเศษซากวัสดุทาง

การเกษตรทําการคํานวณและเปรียบเทียบในแตละการใชประโยชนที่ดิน การประเมินปริมาณน้ําทาและ
ตะกอน ของแตละรูปแบบการใชประโยชนที่ดิน ภายใตสถานการณสภาพภูมิอากาศในอนาคตประเมินดวย

แบบจําลอง SWAT ภายใตการจําลอง 4 สถานการณ คือ ปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตว/ขาวโพดเมล็ดพันธุ เทาเดิม

(50%) ขาวโพดเลี้ยงสัตว/ขาวโพดเมล็ดพันธุ ลดลง (0%) ขาวโพดเลี้ยงสัตว/ขาวโพดเมล็ดพันธุ เพิ่มขึ้น (80%)

และ ปลูกไมผลยืนตน 53.94% ปาไม 28.56% และพืชอื่นๆ17.7%

ผลการศึกษาสภาพเศรษฐกิจสังคมกรณีการปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตว ขาวโพดเมล็ดพันธุ และ เกษตร
ผสมผสาน พบวาพื้นที่เกษตรกรรมสวนมากอยูนอกพื้นที่ชลประทาน จํานวนครัวเรือนระหวาง 2-5 คนและ

มากที่สุด 6-8 คน ชวงอายุที่พบมากที่สุด 31-50 ป ประชากรจบการศึกษาระดับประถมศึกษาสวนมาก

ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ประชากรมีการยายถิ่นไมมาก คาใชจายในกระบวนการปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตว
ขาวโพดเมล็ดพันธุ และเกษตรผสมผสาน ประกอบดวยคาเชาที่ดิน คาเตรียมดิน คาจัดการน้ํา ราคาเมล็ดพันธุ

คาจางปลูก คาปุย คากําจัดวัชพืช คาเก็บเกี่ยวผลผลิต ตนทุนของการปลูกขาวโพดเลี้ยงสัตวอยูระหวาง 1,987-

4,071 บาท/ไร ผลผลิตเฉลี่ยระหวาง 876-2,083 กก./ไร ตนทุนขาวโพดเมล็ดพันธุอยูระหวาง 1,071-3,520
บาท/ไร ผลผลิตเฉลี่ย 800-1,852 กก./ไร ตนทุนเกษตรผสมผสานอยูระหวาง 5,084-30,564 บาท/ไร ผลผลิต

เฉลี่ย 670-8,350 กก./ไร และเมื่อเปรียบเทียบ B/C ratio พบวาการปลูกเกษตรผสมผสานมีคาเทากับ 2.04
ซึ่งมีความคุมทุนมากกวาการปลูกขาวโพดเมล็ดพันธุ (1.94) และขาวโพดเลี้ยงสัตว (1.74)

vii