Page 8 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

500 ไร) การเปลี่ยนแปลงดังกลาวสงผลใหพื้นที่ทําการเกษตรของฟารมขนาดกลาง (20-59 ไร) การลดลง

อยางมากของที่ดินเชาเกิดจากหลายปจจัย เชน สิทธิประโยชนจากทั้งโครงการรับจํานําสินคาเกษตรและ
ประกันรายไดเกษตรกรถูกผูกไวกับสิทธิการถือครองที่ดิน อีกทั้งการทําเกษตรในปจจุบันไมจําเปนตองใช

แรงงานครัวเรือนอีกตอไป เจาของที่สามารถทําการผลิตไดโดยอาศัยการจางแรงงานและเครื่องจักรกลเปน

หลัก ปจจัยเหลานี้เปนแรงจูงใจใหเจาของที่นําที่ดินที่เดิมเคยปลอยเชากลับมาทําเองหรือมีการปรับเพิ่มคา
เชาใหสูงขึ้น ในสถานการณเชนนี้จึงนาสนใจเปนอยางยิ่งวาเกษตรกรซึ่งอาศัยที่ดินเชาเปนแหลงทํามาหา

กินจะมีการปรับตัวอยางไร และการเชาที่ดินที่หาไดยากขึ้นและคาเชาที่สูงขึ้นจะสงผลตอรายไดอยางไร

ในภาวะที่ภาคเกษตรตองเผชิญกับการแยงชิงที่ดินจากการขยายตัวของภาคอื่นๆ และแนวโนม
การทําเกษตรบนที่ดินเจาของที่สูงขึ้นเชนนี้ เกษตรกรที่เดิมเคยอาศัยการเชาที่ดินเพื่อทําการเกษตรตอง

ประสบปญหาการขาดแคลนที่ดินทํากินอยางหลีกเลี่ยงไมได ในขณะที่เกษตรกรที่เปนเจาของที่ดินอาจขาด

ประสิทธิภาพในการผลิตเนื่องจากมีสัดสวนที่ดินตอแรงงานที่สูงเกินไป การเพิ่มประสิทธิภาพกลไกการ
ทํางานของตลาดเชาที่ดินจะมีบทบาทอยางมากตอการลดความเหลื่อมล้ําในการถือครองที่ดิน การเพิ่ม

ประสิทธิภาพการผลิต ตลอดจนการยกระดับรายไดของเกษตรกร แตเนื่องจากโครงสรางทางเศรษฐกิจของ
แตละประเทศที่แตกตางกันอาจทําใหบทบาทของตลาดเชาที่ดินตอการพัฒนาเศรษฐกิจครัวเรือนแตกตาง

กันดวย มีคําถามที่นาสนใจอยางนอย 2 คําถาม คําถามแรก คือ การเขารวมในตลาดเชาที่ดินของ

เกษตรกรทั้งในฐานะผูเชาและผูใหเชามีอุปสรรคมากนอยแคไหน เพราะในบางกรณี ตนทุนทางธุรกรรมที่
สูงทําใหเกษตรกรขาดแรงจูงใจในการเชาหรือปลอยเชาที่ดิน คําถามที่สอง คือ การเชาที่ดินทําใหชีวิต

ความเปนอยูของเกษตรกรดีขึ้นจริงหรือไม เพราะแมวาเกษตรกรสามารถเขาถึงตลาดเชาที่ดินได แตก็อาจ

เปนไปไดวาการเชาที่ดินไมไดชวยใหรายไดสุทธิของเกษตรกรเพิ่มขึ้น สาเหตุอาจมาจากการเกษตรไทย
ไมไดเนนใชแรงงานครัวเรือนเหมือนในอดีต การขยายการผลิตเปนการจางแรงงานและเครื่องจักร ดังนั้น

ผลิตภาพการผลิตและผลิตภาพทางกําไรจึงอาจไมเกิดขึ้นขอสมมติฐานในขางตน สอดคลองกับสภาพทาง

สังคมของไทยในปจจุบัน ที่สัดสวนของผูสูงอายุเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งหัวหนาครัวเรือนเกษตร
เชนเดียวกัน การเชาที่ดินอาจไมสามารถชวยเพิ่มรายไดสุทธิของครัวเรือนไดหากขนาดที่ดินเชาเล็กเกินไป

หรืออยูกระจัดกระจายกัน สงผลใหการประหยัดตอขนาดและการประหยัดจากการใชปจจัยรวมไมเกิดขึ้น

1.2 วัตถุประสงคในการวิจัย

งานวิจัยฉบับนี้มีวัตถุประสงคเพื่อ (1) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงขนาดการถือครองที่ดินและลักษณะ

การใชประโยชนจากที่ดินของครัวเรือนเกษตรในประเทศไทยจากอดีตจนถึงปจจุบัน (2) ศึกษาถึงปจจัยที่

สงผลตอการตัดสินใจเชาที่ดินทางการเกษตรของเกษตรกร (3) ศึกษาถึงผลกระทบของการเชาหรือใหเชา
ที่ดินตอตอสวัสดิการทางเศรษฐศาสตรของครัวเรือน ซึ่งวัดในรูปของรายไดสุทธิจากการเกษตร รายไดสุทธิ

นอกภาคเกษตร และรายไดสุทธิรวม โดยมีสมมติฐานวาตลาดการเชาที่ดินถูกขับเคลื่อนโดยความแตกตาง

ดานความสามารถในการผลิตของแตละครัวเรือน ความไมสมบูรณของตลาดแรงงานในแงที่วาการควบคุม

1-3