Page 7 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ชัดเจน ซึ่งนําไปสูปญหาความยากจนและปญหาทางสังคมดานอื่นๆ อยางไรก็ตาม ภาครัฐเองก็ไมสามารถ

นําที่ดินซึ่งมีจํานวนจํากัดมาจัดสรรใหประชาชนไดตลอดไป ดังนั้นบทบาทของตลาดเชาที่ดินตอภาค
เกษตรไทยจึงมีความนาสนใจอยางยิ่ง

นอกจากการสูญเสียที่ดินใหกับการขยายตัวของภาคเศรษฐกิจสาขาอื่นๆ แลว การแขงขันแยงชิง
ที่ดินภายในภาคเกษตรเองก็สงผลใหโครงสรางของภาคเกษตรเกิดการเปลี่ยนแปลงในหลายๆ มิติ ระหวาง

ป พ.ศ.2546 และ พ.ศ.2556 พบวา เนื้อที่ทําการเกษตรทั้งประเทศเพิ่มขึ้นราว 3.9 ลานไร (สํามะโน

การเกษตร พ.ศ.2546 และ พ.ศ.2556 สํานักงานสถิติแหงชาติ) ซึ่งแมวาจะไมสูงมากแตลักษณะการใช
ที่ดินเกษตรเปลี่ยนไปอยางมาก เกษตรกรจํานวนมากหันมาเพาะปลูกพืชเศรษฐกิจเปนหลักและลดการทํา

เกษตรรูปแบบอื่นลง โดยเนื้อที่ทําการเพาะปลูกเพิ่มขึ้นสูงถึงเกือบ 30 ลานไร สาเหตุเปนเพราะใน

ชวงเวลานี้รัฐบาลไดมีการแทรกแซงราคาสินคาเกษตรอยางตอเนื่องทั้งในรูปของโครงการรับจํานําสินคา
เกษตรและประกันรายไดเกษตรกร ซึ่งเปนแรงจูงใจที่สําคัญในการขยายพื้นที่เพาะปลูกของเกษตรกร

ตาราง 1.1 เนื้อที่ทําการเกษตรที่เปนเจาของและที่ดินเชาจําแนกตามขนาดฟารม (หนวย: ไร)

ขนาด ป 2546 ป 2556 เปลี่ยนแปลง
ฟารม (ไร) เจาของ เชา เจาของ เชา เจาของ เชา

Below 2 205,088 11,906 192,762 6,694 -12,326 -5,212

2 - 5 3,164,472 419,959 3,257,337 241,008 92,865 -178,951

6 - 9 4,909,760 684,913 5,172,052 419,314 262,292 -265,599
10 - 19 17,548,870 2,857,858 18,430,082 1,772,708 881,212 -1,085,150

20 - 39 27,463,755 5,982,321 30,470,654 4,293,665 3,006,899 -1,688,656

40 - 59 13,495,126 4,026,371 15,942,618 3,230,771 2,447,492 -795,600
60 - 139 12,019,325 5,113,771 13,979,765 3,821,174 1,960,440 -1,292,597

140 - 499 3,418,940 1,899,180 3,697,023 1,270,999 278,083 -628,181

Over 500 2,191,992 506,804 1,233,939 282,012 -958,053 -224,792
รวม 84,417,328 21,503,083 92,376,232 15,338,345 7,958,904 -6,164,738
ที่มา: สํามะโนการเกษตร สํานักงานสถิติแหงชาติ พ.ศ.2546 และ 2556

การขยายตัวของพื้นที่เพาะปลูกพืชเศรษฐกิจเกิดขึ้นพรอมๆ กับการนําที่ดินปลอยเชากลับมาทํา
เอง สงผลใหฟารมขนาดกลางมีจํานวนเพิ่มขึ้น จากตาราง 1.1 จะไดเห็นวาพื้นที่เชาในภาคเกษตรลดลง

กวา 6 ลานไร ระหวางป พ.ศ.2546 ถึง 2556 ในขณะที่การทําเกษตรบนที่ดินเจาของเพิ่มขึ้นเกือบ 8 ลาน

ไร สัดสวนที่ดินเชาเทียบกับที่ดินเจาของใน พ.ศ.2556 เทากับ 0.16 ลดลงจากเดิม 0.25 ในป พ.ศ.2546
ที่นาสนใจคือการทําเกษตรบนที่ดินเชาลดลงในทุกๆ ขนาดฟารม ในขณะที่การทําเกษตรบนที่ดินตนเอง

เพิ่มขึ้นเกือบทั้งหมด ยกเวนกรณีฟารมขนาดเล็กมาก (ต่ํากวา 2 ไร) และฟารมขนาดใหญมาก (สูงกวา

1-2