Page 24 -
P. 24
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
24
บทที่ 2 ทบทวนวรรณกรรม:เกษตรยั่งยืน
การเกษตรมีความสําคัญอย่างยิ่งสําหรับคนไทยและประเทศไทยซึ่งเป็นประเทศที่ครัวเรือน
ประชากรส่วนมากประกอบอาชีพที่เกี่ยวเนื่องกับการเกษตรและยังเป็นการเกษตรที่ต้องอาศัยต้นทุน
ทางธรรมชาติอยู่มาก ดังนั้นสภาพแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ กิจกรรมการเกษตร วิธีการผลิต
ทางการเกษตร ตลอดจนเทคโนโลยีและนวัตกรรมในการสนับสนุนการเกษตรย่อมส่งผลต่อการ
พัฒนาการเกษตรในอนาคตไม่ว่าจะเป็นเรื่องปริมาณผลผลิตหรือต้นทุนการผลิตทางการเกษตรฯลฯ สิ่ง
ต่างๆเหล่านี้ส่งผลทั้งในระดับครัวเรือน อาทิ รายได้ครัวเรือน ความมั่นคงทางอาหารตั้งแต่ระดับ
ครัวเรือน ระดับประเทศ ภูมิภาคและระดับโลก จะเห็นได้ว่าวิถีการผลิตทางการเกษตรที่ผ่านมา
ก่อให้เกิดปัญหาต่อทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมไม่ว่าจะเป็นเรื่องความเสื่อมโทรมและลดน้อยถอยลงของ
ทรัพยากรดิน นํ้า ป่าไม้ ฯลฯ การปรับเปลี่ยนวิธีการทําการเกษตรหรือกิจกรรมการเกษตรที่เป็นมิตรต่อ
สิ่งแวดล้อม จะส่งผลต่อความยั่งยืนในระยะยาว ดังนั้นส่วนนี้จะกล่าวถึงความสําคัญของการเกษตร
ปัญหาที่เกิดจากการเกษตร ภาพรวมของแนวคิด งานวิชาการ และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับเกษตรยั่งยืน
และนโยบายการเกษตรของประเทศไทย
ภาคการเกษตรมีความความเปราะบางสูง (vulnerability) และมีความสุ่มเสี่ยงค่อนข้างมากต่อการ
เปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ (IPCC, 2007, FAO, 2008) เช่น นํ้าท่วม นํ้าแล้ง ระดับนํ้าทะเลเพิ่มสูงขึ้น
งานวิจัยของ FAO (2008) รายงานว่าภูมิภาคที่อยู่ในเขตร้อนชื้น เช่น เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะได้รับ
ผลกระทบความเสียหายจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างรุนแรงมากที่สุด ความเปราะบาง
(vulnerability) ที่เกิดขึ้นนี้เนื่องมาจากวิถีชีวิตการประกอบอาชีพของประชากรและเศรษฐกิจของ
ภูมิภาคนี้ส่วนมากต้องอาศัยทรัพยากรธรรมชาติเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นการเกษตร การประมง เป็นต้น
และยังเกี่ยวเนื่องความมั่นคงทางอาหารของมนุษยชาติอีกด้วยแม้ว่าภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยัง
ไม่ได้เผชิญกับความรุนแรงของปัญหาความมั่นคงทางอาหารมากนักเนื่องจากประเทศในภูมิภาค
สามารถผลิตอาหารได้มากกว่าปริมาณการบริโภคภายในประเทศ แต่กลับมีอัตราของประชากรที่ขาด
สารอาหารที่ค่อนข้างสูง ซึ่งอาจเนื่องมาจากความไม่เพียงพอของอาหารในบางพื้นที่อันเนื่องมาจากการ
ลดการผลิต การขาดพื้นที่ในการเก็บอาหารสะสม ข้อจํากัดทางการค้า ความเสียหายของผลผลิตทาง
