Page 21 -
P. 21
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ผลกระทบต่อสุขภาพตนเองและครอบครัว ระดับการใช้สารเคมีที่เหมาะสมจะเปลี่ยนไป และ
เกษตรกรจะมีรายได้สุทธิสูงขึ้น
ในขณะที่ สังคมในภาพรวมพิจารณาระดับการใช้สารก าจัดศัตรูพืชที่เหมาะสมของสังคม ณ
ระดับที่ก่อให้เกิดผลประโยชน์สุทธิของสังคมสูงสุด ซึ่งจุดเหมาะสมของสังคมนี้จะแตกต่างจากจุด
เหมาะสมของเอกชน เนื่องจากการใช้สารก าจัดศัตรูพืชก่อให้เกิดผลกระทบภายนอก เช่น สารเคมี
ปนเปื้อนลงสู่แหล่งน้ า สารเคมีปนเปื้อนในพืชผักและอาหาร ซึ่งผลกระทบภายนอกนี้ไม่อยู่ในการ
พิจารณาของเกษตรกรต้นทุนของสังคมจึงอยู่สูงกว่าต้นทุนของเอกชน
ดังนั้น เพื่อให้เกิดการจัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมจ าเป็นต้องปรับเปลี่ยน
พฤติกรรมของเกษตรกรให้มีการใช้สารเคมีให้อยู่ในจุดที่เหมาะสม และพิจารณาการจัดการศัตรูพืช
ทางเลือกอื่นที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น
2.2 แนวคิดทางทฤษฎีของแบบจ าลองทางเลือก
ในการศึกษาครั้งนี้ท าการวิเคราะห์ความเต็มใจจะจ่ายต่อคุณลักษณะด้านต่างๆ ของการ
จัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม อาศัยวิธีแบบจ าลองทางเลือก (Choice Modeling) วิธี
แบบจ าลองทางเลือกเป็นวิธีการที่พัฒนาขึ้นมาเพื่อใช้ในการประเมินมูลค่าของคุณลักษณะของสินค้า
หรือบริการ ที่ไม่มีราคาปรากฏในตลาดหรือไม่สามารถสังเกตราคาได้ในตลาด (Non-market
Valuation) ซึ่งเหมาะสมที่จะน าประยุกต์ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ เนื่องจากคุณลักษณะด้านการจัดการศัต
รุพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมดังกล่าวก่อให้เกิดประโยชน์ต่อสังคม แต่ไม่มีราคาปรากฏในตลาด
หรือไม่สามารถสังเกตราคาในตลาดได้ แนวคิดของวิธีการนี้อยู่บนพื้นฐานของ (1) ทฤษฎีพฤติกรรม
ของผู้บริโภค Lancaster (Lancastrian Consumer Theory) (Adamowicz et al., 1998) ซึ่งสรุป
ได้ว่าผู้บริโภคเป็นบุคคลที่มีเหตุผล (Rationality) การตัดสินใจเลือกบริโภคสินค้าและบริการชนิด
ต่างๆเป็นไปเพื่อให้ตนเองได้รับความพอใจสูงสุด (Utility Maximization) ภายใต้งบประมาณที่มีอยู่
อย่างจ ากัดโดยที่อรรถประโยชน์ หรือความพึงพอใจของผู้บริโภคต่อสินค้าหรือบริการได้มาจากความ
พึงพอใจในคุณลักษณะต่างๆ ที่ประกอบขึ้นมาเป็นสินค้าหรือบริการนั้นๆ (Lancaster, 1966) และ
(2) ทฤษฎีความพึงพอใจอย่างสุ่ม (Random Utility Theory: RUT) โดยสรุปได้ว่า อรรถประโยชน์ที่
ผู้บริโภค ได้รับ ประกอบไปด้วย 2 ส่วน คือ ส่วนที่ก าหนดได้ชัดเจน (Deterministic หรือ
Systematic Component) จากคุณลักษณะของ สินค้าหรือบริการและส่วนที่นักวิจัยไม่สามารถ
อธิบายได้ (Random Component) (McFadden, 1974; Adamowicz et al., 1998; Hanley et
al., 2001; Champ et al., 2002) แสดงในรูปแบบสมการได้ดังนี้
( ) ………………………………………………(1)
6
