Page 18 -
P. 18
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
วิจัยศึกษาด้านทางเลือกเชิงนโยบายส าหรับการจัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย
จึงมีความส าคัญ
ผักเป็นพืชเศรษฐกิจที่ส าคัญอย่างหนึ่ง ที่มีมูลค่าสูงในแต่ละปี จากสถิติของส านักงาน
เศรษฐกิจการเกษตร ปี พ.ศ. 2557 พบว่า ประเทศไทยมีพื้นที่การท าสวนผักและไม้ดอกไม้ประดับ
รวม 1,397,770 ไร่ ซึ่งพื้นที่ที่มีการปลูกผักมากที่สุดจะอยู่ในภาคกลางจ านวน 506,538 ไร่ รองลงมา
คือภาคเหนือ 446,280 ไร่ ต่อมาเป็นภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 317,833 ไร่ และภาคใต้ 127,119 ไร่
และเมื่อพิจารณาจังหวัดที่มีการท าสวนผักและไม้ดอกไม้ประดับสูงที่สุดในภาคกลาง คือ จังหวัด
ราชบุรี 61,662 ไร่ แม้ว่าพื้นที่ปลูกผักจะมีปริมาณน้อยเมื่อเทียบกับพื้นที่การเกษตรอื่น แต่พืชผักเป็น
พืชที่มีอายุสั้น คือ มีอายุประมาณ 45-60 วันสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้แล้ว ส่งผลให้ผักเป็นพืช
เศรษฐกิจที่ท ารายได้ให้กับครัวเรือนได้เป็นอย่างดี โดยพืชผักเป็นพืชที่สามารถให้ผลผลิตได้ตลอดทั้งปี
แต่พืชผักเป็นพืชอายุสั้นที่มีความอ่อนแอ ไม่ทนต่อโรคและแมลง เกษตรกรผู้ปลูกผักจึงมักประสบกับ
ปัญหาโรคและแมลงศัตรูพืช ได้แก่ เพลี้ยอ่อน เพลี้ยไฟ ไรแดง ไรขาว แมลงหวี่ขาว และหนอนกัดกิน
ผล เกษตรกรส่วนใหญ่จึงใช้สารเคมีในการปูองกันและก าจัดศัตรูพืชจ านวนมาก เกษตรกรบางรายถือ
หลักฉีดสารเคมีปูองกันไว้ก่อน ทั้งที่ยังไม่มีลักษณะการเกิดของโรคหรือการเข้าท าลายของแมลง
ศัตรูพืช ท าให้มีสารเคมีตกค้างในพืชผักสูง ในปี พ.ศ. 2559 เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีก าจัดศัตรูพืช
หรือ Thai-PAN ได้เปิดเผยผลการสุ่มเก็บตัวอย่างผักที่ประชาชนนิยมบริโภค เช่น กะหล่ าปลี แตงกวา
ผักบุ้งจีน มะเขือเทศ ผักกาดขาวปลี คะน้า ถั่วฝักยาว มะเขือเปราะ กะเพรา และพริกแดง เป็นต้น
ในช่วงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2559 เพื่อวิเคราะห์หาสารเคมีก าจัดศัตรูพืชตกค้าง ผลการเฝูาระวังพบว่า
ในภาพรวมมีสารตกค้างเกินมาตรฐานนั้นสูงถึง 46.4% หรือเกือบครึ่งหนึ่งของตัวอย่างที่ตรวจ โดยใน
ผักที่พบปริมาณสารพิษตกค้างเกินค่า มาตรฐาน ได้แก่ พริกแดง 100% ของตัวอย่าง กะเพราและ
ถั่วฝักยาว 66.7% คะน้า 55.6% ผักกาดขาวปลี 33.3% ผักบุ้งจีน 22.2% มะเขือเทศและแตงกวา
11.1% เป็นต้น (เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีก าจัดศัตรูพืช, 2559) พืชผักเหล่านี้เป็นพืชผักที่ครัวเรือน
น ามาบริโภคเป็นประจ า สารพิษตกค้างเหล่านี้ย่อมส่งผลกระทบต่อสุขภาพและปนเปื้อนต่อ
สิ่งแวดล้อมอย่างสูง ดังนั้น พืชผักจึงเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีความส าคัญต่อการวิจัย เพื่อน าเสนอ
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายส าหรับการจัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในประเทศไทยต่อไป
1.2 วัตถุประสงค์ของการวิจัย
วัตถุประสงค์โดยรวมของโครงการเพื่อน าเสนอทางเลือกในการจัดการศัตรูพืชที่เป็นมิตรต่อ
สิ่งแวดล้อม โดยมีวัตถุประสงค์ย่อย ดังต่อไปนี้
1) เพื่อสังเคราะห์ทางเลือกเชิงนโยบายในการจัดการศัตรูพืชในต่างประเทศ
2) เพื่อประมวลสถานการณ์การจัดการศัตรูพืชของครัวเรือนเกษตรกรไทย
3) เพื่อวิเคราะห์ทัศนคติด้านความเสี่ยงของเกษตรกรตัวอย่างผู้ปลูกผัก
3
