Page 62 -
P. 62
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
โครงการหลวงจะเป็นผู้จัดหาปุ๋ย ยาฆ่าแมลง เมล็ดพันธุ์/ต้นกล้า และพลาสติกสําหรับครอบแปลง ซึ่ง
เกษตรกรจะต้องเป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่ายสําหรับวัตถุดิบเหล่านี้ นอกจากนี้เกษตรกรจะถูกหักค่าขนส่งและค่า
การตลาด โดยจะถูกหัก 25% จากราคารับซื้อ
จากการสํารวจ เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการมีรายได้สูงขึ้นและส่วนใหญ่เห็นว่าโครงการหลวงให้ราคาที่
ยุติธรรมพอใจในแง่ความมั่นคงของรายได้ และเกษตรกรไม่ต้องพยายามหาตลาดเอง หน้าที่ของพวกเขามีเพียง
แค่การขนส่งสินค้าไปให้ถึงมือโครงการหลวง สําหรับเกษตรกรที่เลือกสัญญาที่ระบุราคาแน่นอนก็ไม่ต้องกังวล
กับความเสี่ยงทางราคา อีกทั้งวัตถุดิบจําพวกปุ๋ยเคมีหรือสารกําจัดศัตรูพืชที่โครงการหลวงจัดหาให้ก็ยังถือว่ามี
67
ราคาถูกอีกด้วย เกษตรกรบางรายยังมีความไม่พอใจกับการที่โครงการหัก 25% ของราคาเป็นค่าขนส่งและ
ค่าการตลาด เกษตรกรบางส่วนประสบปัญหาในการจัดการขายสินค้าคุณภาพต่ําที่โครงการหลวงปฏิเสธการ
รับซื้อ
ในส่วนของการศึกษาผลของการเข้าร่วมโครงการที่มีต่อสิ่งแวดล้อมด้วยการประเมินจากปริมาณการ
ใช้ปุ๋ย การทํานุบํารุงดิน และการจัดการศัตรูพืช พบว่า คุณภาพดินในรายที่เกษตรเข้าร่วมโครงการดีกว่าดินใน
พื้นที่เพาะปลูกของเกษตรกรที่ไม่เข้าร่วมโครงการ ในขณะที่ไม่พบความแตกต่างกันมากนักในเรื่องของลักษณะ
การใช้สารปราบศัตรูพืชระหว่างเกษตรกรที่เข้าร่วมและไม่เข้าร่วมโครงการ อย่างไรก็ดี เมื่อเปรียบเทียบ
คุณภาพน้ําและตะกอนในอ่างเก็บน้ําหรือลุ่มน้ําสาขาที่ใกล้เคียงกับพื้นที่สํารวจ พบว่า ไม่มีการปนเปื้อนของน้ํา
ในอ่างเก็บน้ําที่ใกล้พื้นที่โครงการหลวง ซึ่งอาจเป็นเพราะการบริหารจัดการสารปราบศัตรูพืชที่ดีกว่าผ่านการ
ให้ความรู้เกษตรกรในโครงการ นอกจากนี้ งานศึกษานี้ได้ตั้งข้อสังเกตว่า เนื่องจากหลักเกณฑ์ที่ว่าเกษตรกร
ต้องเข้าถึงแหล่งน้ําถึงจะสามารถเข้าร่วมโครงการได้ การเข้าถึงแหล่งน้ํากลายเป็นปัจจัยสําคัญที่ส่งผลให้รายได้
ของเกษตรกรที่อยู่ในโครงการสูงกว่าเกษตรที่ไม่ได้อยู่ในโครงการ ลักษณะของสัญญาอาจไม่มีผลสําคัญก็ได้ ทํา
ให้สรุปได้ยากว่าการทําเกษตรพันธะสัญญากับโครงการหลวงทําให้เกษตรกรมีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นจริงหรือไม่
จากรูปแบบธุรกิจที่กล่าวถึงในรายละเอียดข้างต้น สามารถสรุปข้อดี ข้อจํากัด ลักษณะเฉพาะของแต่
ละรูปแบบได้ตารางที่ 3.1
67
เกษตรกรบางรายเห็นว่า เนื่องจากเจ้าหน้าที่โครงการเป็นผู้กําหนดวันซื้อขาย แต่ราคาผลิตผลปรับเปลี่ยนทุกวันทําให้สินค้า
ในคุณภาพเดียวกันได้ราคาที่ต่างกันขึ้นอยู่กับวันที่ซื้อขาย ทําให้บางครั้งราคาที่โครงการหลวงรับซื้อนั้นต่ํากว่าราคาตลาด
3-19
