Page 207 -
P. 207
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
เป็นไปอย่างเป็นธรรมและคํานึงถึงความยั่งยืน ทั้งในแง่ของสังคมและสิ่งแวดล้อม ความเข้มแข็งของสังคมใน
ระยะยาว ความเท่าเทียมกันในสังคม ไม่เช่นนั้น การแข่งขันระหว่างกลุ่มที่ไม่เป็นธรรมอาจจะทําให้กลุ่มที่
คํานึงถึงความยั่งยืนของพื้นที่ไม่สามารถแข่งได้ รัฐควรต้องมีการกํากับการดําเนินงานโดยเฉพาะการลงทุนจาก
บริษัทขนาดใหญ่ทั้งในและนอกประเทศซึ่งในแง่หนึ่งอาจจะส่งผลดีทางเศรษฐกิจต่อเกษตรกร แต่อาจจะส่งผล
เสียต่อความเข้มแข็งของเกษตรกร สังคม และสิ่งแวดล้อมในระยะยาวได้
7.4 สรุป
การจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรสามารถทําได้ในหลายลักษณะ เช่น วิสาหกิจชุมชน สหกรณ์ การสนับสนุน
ของหน่วยงานภายนอกเช่นโครงการขยายผลฯ การรวมกลุ่มของภาคธุรกิจหรือพ่อค้ารายย่อย โดยแต่ละกลุ่ม
แม้ว่าจะอยู่ภายใต้รูปแบบหรือชื่อเดียวกันก็ยังมีบทบาทและการดําเนินงานที่แตกต่างกันไปตามลักษณะของ
ผลผลิตและความต้องการของเกษตรกร และกลุ่มลักษณะต่างๆ ก็มีความยืดหยุ่นในกลไกที่จะสามารถ
ดําเนินการตามความจําเป็นเฉพาะในแต่ละพื้นที่ได้ ดังนั้น การสนับสนุนการรวมกลุ่มของเกษตรกรควรให้
ความสําคัญกับโครงสร้างและบทบาทของกลุ่มมากกว่าที่จะเน้นไปที่การรวมกลุ่มลักษณะใดลักษณะหนึ่งเป็น
พิเศษ
ในภาพรวมแล้ว สามารถแบ่งโครงสร้างการรวมกลุ่มได้เป็น 2 รูปแบบ ได้แก่ (1) การรวมกลุ่มและ
ดําเนินการโดยชาวบ้านเองทั้งหมด และ (2) การดําเนินงานในลักษณะของภาคเอกชน โดยผู้นํากลุ่มอาจจะเป็น
เกษตรกรในพื้นที่ ในกรณีนี้สมาชิกเกษตรกรในกลุ่มจะทําหน้าที่เพียงแค่ผลิตผลผลิตและส่งให้กับผู้นําหรือคนที่
ทําหน้าที่รวบรวมและขาย ซึ่งการรวมกลุ่มในทั้ง 2 ลักษณะนี้ก็มีข้อดีและข้อเสียแตกต่างกันไป การช่วยเหลือ
จากองค์กรหรือหน่วยงานภายนอกในการจัดตั้งกลุ่มก็สามารถเกิดได้ในทั้ง 2 รูปแบบ คือหน่วยงานอาจจะ
สนับสนุนให้ชาวบ้านจัดตั้งกลุ่มหรือสหกรณ์ซึ่งดําเนินงานกันเองโดยหน่วยงานแค่สนับสนุนองค์ความรู้และให้
คําปรึกษา หรืออาจจะสนับสนุนบุคลากรและเข้ามาช่วยจัดการและดําเนินงานโดยทําหน้าที่เหมือนผู้นําโดยให้
สมาชิกเกษตรกรมีหน้าที่ผลิตตามที่วางแผนไว้อย่างเดียวโดยไม่ต้องมีส่วนร่วมในการตัดสินใจหรือในด้านการ
บริหารจัดการกลุ่มมากนัก ประเด็นสําคัญที่จะต้องคํานึงถึงคือการจัดตั้งกลุ่มให้เหมาะสมกับลักษณะและ
ทรัพยากรที่มีอยู่ในพื้นที่
นอกจากประเด็นเรื่องการจัดตั้งกลุ่มและรูปแบบกลุ่มแล้ว การเติบโตของกลุ่มและการเกิดกลุ่มใหม่ๆ
ในพื้นที่ก็เป็นประเด็นที่มีความน่าสนใจ การเกิดกลุ่มใหม่เกิดได้ในหลายลักษณะและจะมีส่วนช่วยในการ
แข่งขันในพื้นที่เพิ่มสูงขึ้นซึ่งเป็นผลดีต่อเกษตรกรรายย่อย รัฐควรเข้ามามีบทบาทสนับสนุนให้การแข่งขัน
ระหว่างกลุ่มเป็นไปอย่างเป็นธรรมและคํานึงถึงความยั่งยืน ทั้งในแง่ของสังคมและสิ่งแวดล้อม ความเข้มแข็ง
ของสังคมในระยะยาว ความเท่าเทียมกันในสังคม โดยควรต้องมีการกํากับการดําเนินงานของกลุ่มต่างๆ ใน
พื้นที่ โดยเฉพาะการลงทุนจากบริษัทขนาดใหญ่ทั้งในและนอกประเทศซึ่งอาจจะส่งผลดีทางเศรษฐกิจต่อ
เกษตรกร แต่อาจจะส่งผลเสียต่อความเข้มแข็ง สังคม และสิ่งแวดล้อมในระยะยาวได้
7-13
