Page 13 -
P. 13
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ระยะไกล โอกาสที่เกษตรกรจะถูกกดราคาจากปลายทางโดยใช้เหตุผลของคุณภาพสินค้าจะมี
สูง ส่วนผลผลิตที่สามารถแปรรูปต่อได้นั้น เกษตรกรที่พอจะรวมกลุ่มได้มักมีความต้องการที่
จะแปรรูปขั้นต้นเองให้ได้มากที่สุดเพื่อลดปัญหาการขาดอํานาจต่อรอง ความช่วยเหลือสําคัญ
คือความรู้และเทคโนโลยีที่ทําให้สามารถรักษาคุณภาพของสินค้าได้ตลอดสายการแปรรูป
ในพื้นที่ที่จุดเด่นทางภูมิศาสตร์แต่เผชิญปัญหาของการผูกขาดโดยพ่อค้าได้ง่ายเพราะ
ความห่างไกล จําเป็นที่ต้องหาวิธีหรือเครื่องมือทางการตลาดให้เกษตรกรสร้างอํานาจการ
ต่อรองได้ เช่น การได้การรับรองเครื่องบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ landscape labeling หรือ
การดึงตลาดให้เข้าไปใกล้ชุมชน เช่น การให้บริการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์เสริมด้วย
(agrotourism) การเลือกใช้เครื่องมือการตลาดในลักษณะการรับรองเช่นนี้จําเป็นที่จะต้อง
ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ เนื่องจากขั้นตอนและค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องในการขอรับการ
ตรวจสอบ ตลอดจนการปรับพฤติกรรมการผลิตของเกษตรกรให้สอดคล้องกับเงื่อนไขการ
รับรองต้องใช้งบประมาณและทรัพยากรมาก
2) ในพื้นที่ที่ความสูงจากระดับน้ําทะเลไม่มากพอ หรือหาพืชที่ใช้จุดเด่นของพื้นที่ได้ยาก พืชที่
ปลูกมีโอกาสที่จะหาผลผลิตจากที่อื่นทดแทนได้ง่าย ปัญหาการขาดอํานาจต่อรองของ
เกษตรกรมาจากสินค้าขาดความพิเศษเมื่อเทียบกับผลผลิตจากที่ราบอื่นๆ ที่เข้าถึงง่ายกว่า
การสนับสนุนสามารถเป็นไปได้ 2 วิธี คือ 1) การพัฒนาคุณภาพสินค้าเพื่อเจาะตลาด
คุณภาพสูงหรือตลาดพรีเมี่ยมซึ่งจําเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือด้านความรู้การพัฒนา
คุณภาพอย่างถูกต้องและการบริหารจัดการกลุ่มเพื่อให้ได้ปริมาณเพียงพอและการส่งเสริมให้
มีการพัฒนากระบวนการการตรวจสอบในชุมชนเองก่อนส่งสินค้าสู่ตลาดควบคู่ไปด้วย
อย่างไรก็ดี เนื่องจากเกษตรกรในพื้นที่สูงส่วนใหญ่ไม่มีสิทธิ์ในพื้นที่ทํากิน การช่วยเหลือที่
สําคัญลําดับต้นๆ คือหาจุดยอมรับร่วมกันเรื่องสิทธิในการใช้พื้นที่ เนื่องจากประเด็นนี้อาจมี
ผลในกําหนดว่าเกษตรกรจะสามารถได้รับการรับรองคุณภาพสินค้าได้หรือไม่ และ 2) หา
กลุ่มลูกค้าหรือเครื่องมือทางการตลาดที่ให้คุณค่าเฉพาะกับพื้นที่ เรื่องราวกระบวนการพัฒนา
ในพื้นที่ต้นน้ําอย่างยั่งยืนหรือการแสดงให้เห็นว่าชุมชนช่วยปกป้องพื้นที่ต้นน้ําสามารถสร้าง
คุณค่าเฉพาะให้สินค้าต่างๆ ที่ผลิตจากพื้นที่ได้ วิธีนี้นอกจากจะไม่ต้องยึดกับสินค้าชนิดเดียว
แล้ว เกษตรกรสามารถกระจายความเสี่ยงสู่การผลิตสินค้าและบริการอย่างอื่นด้วย แต่ชุมชน
จําเป็นต้องมีการพัฒนากลไกที่จะควบคุม กํากับดูแลคุณภาพของสินค้าและบริการในพื้นที่ที่
อาจมาจากผู้ผลิตหลากหลายกลุ่ม เพื่อรักษาความน่าเชื่อถือในระยะยาว
x
