Page 58 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

30

2.6 แนวคิดการพัฒนาเพื่อพึ่งตนเองของเกษตรกรอันเนื่องมาจากพระราชดําริ
แนวพระราชดําริเกี่ยวกับการสงเสริมชุมชนหรือการพัฒนาชนบทที่สําคัญๆ คือ การที่

พระองคทรงมุงชวยเหลือพัฒนาใหเกิดการพึ่งตนเองไดของคนในชนบทเปนหลัก กิจกรรมและ
โครงการตามแนวพระราชดําริที่ดําเนินการอยูหลายพื้นที่ทั่วประเทศในปจจุบันนั้นลวนแลวแตมี

เปาหมายสุดทายอยูที่การพึ่งตนเองไดของราษฎรทรงยึดหลักสภาพของทองถิ่นเปนแนวทางใน
การดําเนินงานตามโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดําริ ทั้งดานสภาพแวดลอม ทางภูมิศาสตร

วัฒนธรรม และขนบธรรมเนียมประเพณี ของแตละทองถิ่นในแตละภูมิภาคของประเทศ เพราะทรง
ตระหนักดีวาการเปลี่ยนแปลงใดที่ดําเนินการโดยฉับพลันอาจกอใหเกิดผลกระทบตอคานิยม

ความคุนเคย และการดํารงชีพในวิถีชีวิตประชาชนเหลานั้นเปนอยางมาก (สุเมธ ตันติเวชกุล
2556 : ออนไลน)

การสรางความแข็งแรงใหชุมชน ดวยการสรางโครงสรางพื้นฐานหลักที่จําเปนตอการผลิต
อันจะเปนรากฐานนําไปสูการพึ่งตนเองไดในระยะยาว โครงสรางพื้นฐานที่สําคัญ คือ แหลงน้ํา

เพราะเปนปจจัยสําคัญที่จะทําใหเกษตรกรสวนใหญที่ตองพึ่งพาอาศัยน้ําฝนจักไดมีโอกาสที่จะมี
ผลิตผลไดตลอดป ซึ่งเปนเงื่อนไขปจจัยสําคัญยิ่งที่จะทําใหชุมชนพึ่งตนเองไดในเรื่องอาหารได

ระดับหนึ่ง และเมื่อชุมชนแข็งแรงพรอมดีแลว ก็อาจจะมีการสรางโครงสรางพื้นฐานอื่นๆ ที่จําเปน
ตอการยกระดับรายไดของชุมชน เชน เสนทางคมนาคม การมีสาธารณูปโภคพื้นฐานที่จําเปน ซึ่ง

การพัฒนาในลักษณะที่เปนการมุงเตรียมชุมชนใหพรอมตอการติดตอสัมพันธกับโลกภายนอก
อยางเปนขั้นตอนนี้ทรงเรียกวา การระเบิดจากขางในสงเสริมหรือสรางเสริมสิ่งที่ชาวชนบทขาด

แคลน และเปนความตองการอยางสําคัญ คือ ความรู ดานตางๆ (มูลนิธิชัยพัฒนา 2556 :
ออนไลน)

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงตระหนักวา ชาวชนบทควรจะมีความรูในเรื่องของการ
ทํามาหากิน การเลี้ยงชีพ การทําการเกษตรโดยใชเทคโนโลยีที่เหมาะสมโดยทรงเนนถึงความ

จําเปนที่จะตองมีตองคํานึงถึงสิ่งอื่นเปนพื้นฐานและสวนประกอบของงานที่ทําดวย อยางใน
ประเทศไทยประชาชนที่ทํามาหาเลี้ยงชีพดวยการกสิกรรมและการลงแรงทํางานเปนพื้นฐาน การ

ใชเทคโนโลยีอยางใหญโตเต็มรูปหรือเต็มขนาดในงานอาชีพหลักของประเทศยอมจะมีปญหา เชน
อาจทําใหตองลงทุนมากมายสิ้นเปลืองเกินกวาเหตุ หรืออาจกอใหเกิดการวางงานอยางรุนแรงขึ้น

เปนตน ผลที่เกิดก็จะพลาดเปาหมายไปหางไกลและกลับกลายเปนผลเสียดังนั้นการนําเทคโนโลยี
ขั้นสูงมาใชในขณะที่ไมพรอมหรือไมมีความรูตามหลักวิชาการยอมเกิดผลเสียมากกวาผลดี

พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงเลือกใชเทคนิควิธีการตางๆ หลายประการเพื่อบรรลุถึง
เปาหมายการรวมกลุมประชาชนเพื่อแกไขปญหาหลักของชุมชนชนบท ซึ่งเปนรากฐานสําคัญ

ประการหนึ่งของการพัฒนาพึ่งตนเอง โดยเฉพาะการรวมตัวกันเปนรูปของสหกรณการสงเสริม
โดยกระตุนผูนําชุมชนใหเปนผูนําในการพัฒนาก็เปนอีกวิธีหนึ่งที่ทรงใชในบางพื้นที่ตามความ

เหมาะสม ทรงพิจารณาผูนําโดยเนนในดานคุณธรรม ความโอบออมอารี ความเปนคนในทองถิ่น
และรักทองถิ่น จากนั้นทรงอาศัยโครงสรางสังคมไทย โดยเฉพาะระบบอุปถัมภกระตุนใหผูนํา