Page 13 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

11

ไดอยางมีขอจํากัด ซึ่งสิ่งเหลานี้เกษตรกรจะสามารถรวมกลุมกันในแตละหมูบานเพื่อแลกเปลี่ยน
เรียนรูรวมกัน

3) การพยามยามเสาะแสวงหาแหลงที่มาของรายไดใหตนเอง เพื่อใหมีทางเลือกมากกวา 1-
2 แหลงรายไดเพื่อสรางรายไดใหตอเนื่องตลอดทั้งป โดยเฉพาะในงานที่ไมตองใชคุณวุฒิสูงมากนัก

กรณีที่ไมสามารถหารายไดตอเนื่องทั้งป เกษตรกรตองวางแผนการใชจายเงินดวยวิธีการถัวเฉลี่ยใน
ระยะเวลาที่มีรายไดกับระยะเวลาที่ไมมีรายได ตองรูจักการวางแผนทางการเงินโดยนําบัญชีครัวเรือน

มาใชในการวางแผน

4 ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช และขอเสนอแนะเชิงนโยบาย
4.1 ขอเสนอแนะในการนําผลการวิจัยไปใช

4.1.1 จากผลการวิจัยที่พบวา แหลงที่มาของรายไดเสริมของครัวเรือนเกษตรกรมากที่สุดคือ
การปลูกพืชผักเศรษฐกิจแตไมเปนรายไดตอเนื่องทั้งป จึงมีขอเสนอแนะวาเกษตรกรควรแบงพื้นที่

สําหรับการปลูกพืชผักเศรษฐกิจซึ่งอาจจะหมุนเวียนพืชแตละชนิดอยางหลากหลายตามฤดูกาล
เกษตรกรควรดําเนินการโดยปลูกพืชที่มีความเชี่ยวชาญกอน หนวยงานที่เกี่ยวของควรดําเนินการ

อบรมใหความรูเพื่อชวยใหการผลิตพืชเศรษฐกิจเปนทางเลือกเพื่อเปนรายไดทางเศรษฐกิจหมุนเวียน
อยางตอเนื่อง เพื่อชดเชยรายไดที่ไมตอเนื่องทั้งป และหากครัวเรือนใดมีความถนัดในการปลูกพืช

ชนิดใด อาจใชวิธีการแลกเปลี่ยนกันตามความถนัดเพื่อเปนอาหารในครัวเรือนและสรางความสัมพันธ
ในลักษณะพึ่งพาอาศัยกันไดในอีกมิติที่เปนการชวยเหลือเกื้อกูลกันกอเกิดเปนทุนทางสังคม

4.1.2 จากผลการวิจัยที่พบวา รายจายที่สําคัญของครัวเรือนเกษตรกรในระบบการผลิตมาก
ที่สุดคือรายจายจากการเพาะปลูก (คาปุยและสารเคมีจํากัดศัตรูพืช) และการดํารงชีพมีรายจาย

คาอาหารและเครื่องดื่มมากที่สุดจึงมีขอเสนอแนะวาเกษตรกรควรดําเนินการลดตนทุนการผลิตที่เปน
ปจจัยการผลิตเชนปุยและยาปราบศัตรูพืชโดยปรับเปลี่ยนมาใชปุยอินทรียและปรับเปลี่ยนยาปราบ

ศัตรูพืชมาเปนพัฒนาสูตรยาจากใบพืชที่มีอยูในทองถิ่นเพื่อลดตนทุน หนวยงานที่เกี่ยวของควร
ดําเนินการอบรมใหความรูเกษตรกรเพื่อใหเกษตรไดปรับเปลี่ยนวิธีการในการลดตนทุนการผลิตและ

ยังเปนผลดีตอสุขภาพ
4.1.3 จากผลการวิจัยที่พบวา แนวทางการปรับตัวของครัวเรือนเกษตรกรเพื่อสรางสมดุลใน

การดํารงชีพมีหลายวิธีเชน การทําไรนาสวนผสมและการปลูกพืชผักเศรษฐกิจ การเนนใชแรงงานใน
ครัวเรือนสามารถปรับวิธีการหารายไดเพิ่มและการลดรายจาย ตามความจําเปนของแตละครัวเรือน

บนพื้นฐานของความมีเหตุผลและปจจัยที่เกี่ยวของไมเหมือนกันโดยทดลองทําแตละวิธี เพื่อใหเกิด
ความสมดุล โดยเฉพาะควรลงมือปฏิบัติตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอยางเปนรูปธรรม

หนวยงานที่เกี่ยวของควรดําเนินการรณรงคและประชาสัมพันธอยางตอเนื่องเพื่อยกระดับการปฏิบัติ
ใหครัวเรือนตระหนักและปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง

4.1.4 จากผลการวิจัยที่พบวา ปจจัยที่มีอิทธิพลตอแบบแผนรายไดและการใชจายของ
ครัวเรือนเกษตรกร คือเพศของหัวหนาครัวเรือน คือหัวหนาครัวเรือนที่เปนเพศหญิงมีแผนการใชจาย