Page 161 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

157

ที่ 1 จะพบวาตนดิพลยอดที่ไดมีลักษณะหลาย ๆ อยางแตกตางไปจากตนแมซึ่งเปนลูกผสมชั่วที่ 1 และ

เมื่อทดสอบลูกของตนดิพลอยดเหลานี้จะพบวามีความสม่ําเสมอในลักษณะตาง ๆ ระหวางลูกที่มาจาก

ตนดิพลอยดเดียวกัน ตนดิพลอยดและโพลีพลอยดที่ไดจากการเพาะเลี้ยงอับละอองเกสรอาจเกิดขึ้น
เนื่องมาจากการรวมตัวกันระหวางนิวเคลียส 2 อันของละอองเกสร (nuclear fusion) หรือเกิดจาก

ละอองเกสรที่มีการแบงเซลลผิดปกติแบบเอนโดโมโตซิส ทําใหโครโมโซมเพิ่มขึ้นเปนเทา ๆ โดยที่

ไมมีการแบงนิวเคลียส

14.7.5 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเซลลรางกาย (somatic cell) ของตนพืชแฮพลอยด การนําเนื้อเยื่อ
สวนตาง ๆ ของตนพืชที่เปนแฮพลอยด เชน ราก ลําตน ใบ มาเลี้ยงบนอาหารสังเคราะหเพื่อชักนําให

เนื้อเยื่อสรางแคลลัส จากนั้นชักนําใหแคลลัสพัฒนาไปเปนตน (regeneration) ตนพืชที่ไดรับจะมีทั้ง

ตนแฮพลอยด และดิพลอยด เชน Kasperbauer และ Collins (1972) ไดเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อจากสวนเสน
กลางใบแกของยาสูบแฮพลอยด พบวาไดตนดิพลอยดถึง 33 %

14.8 การใชประโยชนแฮพลอยดในการปรับปรุงพันธุพืช

1. เพื่อสรางพืชสายพันธุแทจากลูกผสมชั่วที่ 1 วัตถุประสงคที่สําคัญของนักปรับปรุง

พันธุพืชในการผลิตพืชแฮพลอยดก็เพื่อที่จะใชในการสรางพืชสายพันธุแทใหไดภายในระยะเวลาสั้นๆ
เนื่องจากพืชพวกแฮพลอยดยีนทุกตัวจะอยูเดี่ยว ๆ ไมมีคูของมัน (alleles) ดังนั้นถาเราสามารถเพิ่ม

จํานวนชุดของโครโมโซมขึ้นอีกชุดหนึ่ง ยีนทุกตัวจะเขาสูสภาพโฮโมโซโกซิตี (homozygosity) อยาง

สมบูรณทันทีภายใน 2 ชั่ว กลาวคือ ชั่วแรกเปนการผลิตตนแฮพลอยด และชั่วที่สองเปนการเพิ่ม
จํานวนโครโมโซมทําใหไดพืชสายพันธุแท ดังนั้นการสรางพืชสายพันธุแทจากแฮพลอยดจึงใชเวลา

สั้นมากเมื่อเปรียบเทียบกับการสรางสายพันธุแทโดยวิธีการปรับปรุงพันธุปกติ (conventional

breeding) ซึ่งตองควบคุมใหพืชผสมตัวเองถึง 5-6 ชั่ว พืชจึงจะเขาสูสภาพโฮโมไซโกซิตี

2. ชวยในการผลิตสายพันธุแทจากพืชที่ไมสามารถผสมตัวเองได (self-

incompatibility) เชน เทอรนิป (turnip) เรฟ (rape) และกะหล่ําปลี (Brassica oleracea) หรือใชกับพืช
ที่ดอกตัวผูและตัวเมียอยูแยกกันคนละตน (dioecious plant) เชน มะละกอ และหนอไมฝรั่ง นอกจากนี้

เทคนิคการผลิตพืชสายพันธุแทจากตนแฮพลอยดของไมปา เชน พอบลาร (poplar) จะชวยยน

ระยะเวลาที่ตองใชในการสรางพืชสายพันธุแทโดยการผสมตัวเอง ซึ่งแตละชั่วตองใชเวลาหลายป

3. ชวยขจัดปญหาการเกิดความเสื่อมถอยของลักษณะอันเนื่องมาจากการผสมตัวเอง

ของพืช (inbreeding depression) โดยปกติการผสมตัวเองติดตอกันหลาย ๆ ครั้งของพืชโดยเฉพาะพืช
ที่มีพื้นฐานทางพันธุกรรมแตกตางกันมาก ๆ เชน ลูกผสม จะทําใหลักษณะดอยที่ไมดีแสดงออกมาได

แตการสรางพืชสายพันธุแทจากลูกผสมชั่วที่ 1 โดยการนําอับละอองเกสรไปเพาะเลี้ยง จะไดตนพืช