Page 96 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ตารางที่ 6.12 แสดงต้นทุน - รายได้ของการเพาะเลี้ยงปลาสวายและปลาสวายโมง
การเลี้ยงปลาสวายโมงเลี้ยงกันในกระชัง เป็นข้อมูลการเพาะเลี้ยงในปี 2548 มีทั้งที่วางกระชังใน
แม่น�้าโขงและที่วางกระชังในอ่างเก็บน�้า ที่วางกระชังในอ่างเก็บน�้ามีต้นทุนสูงกว่าเนื่องจากจะใช้
เวลาเลี้ยงนานกว่าและได้ปลาขนาดใหญ่กว่าที่วางกระชังในแม่น�้าโขง แต่แม้ผลผลิตต่อตาราง

เมตรที่ได้จากการเลี้ยงโดยวางกระชังในอ่างเก็บน�้าจะสูงกว่าที่ได้จากการวางกระชังแม่น�้าโขง
แต่ด้วยต้นทุนที่สูงกว่าแต่ขายในราคาทีเท่ากันการเลี้ยงโดยวางกระชังในแม่น�้าโขงจึงมีก�าไรสูง
กว่าที่เลี้ยงโดยวางกระชังในอ่างเก็บน�้าซึ่งเลี้ยงนานกว่า ราคาปลาสวายโมงที่เกษตรกรขายได้สูง
กว่าราคาปลาสวายทั่วไปกว่าสามเท่า
การเพาะเลี้ยงปลาสวายทั่วไปมีข้อมูลเปรียบเทียบการเลี้ยงในบ่อดินกับการเลี้ยงใต้เล้าไก่
ซึ่งเป็นวิธีเลี้ยงดั้งเดิมที่ท�าให้ผู้บริโภคไม่นิยมบริโภคปลาสวาย การเลี้ยงในบ่อดินมีผลผลิตมากกว่า
สองพันตันต่อไร่ แต่ต้นทุนมากกว่าการเลี้ยงใต้เล้าไก่ประมาณหนึ่งเท่าตัว ราคาที่ขายได้แม้จะต่างกัน
ถึงกิโลกรัมละ 7 บาท แต่การที่เกษตรกรได้รับราคาใกล้เคียงกันโดยการเลี้ยงใต้เล้าไก่ท�าไรสูงกว่า
และอาจเป็นหนึ่งในสาเหตุที่เกษตรกรไม่สนใจปรับปรุงการเลี้ยงปลาสวยให้ถูกสุขลักษณะใน

ระยะหลังต้นทุนสูงขึ้นเร็วกว่าการเพิ่มขึ้นของราคาที่ขายได้ท�าให้เกษตรเกือบไม่มีก�าไรจากการ
เลี้ยงปลาสวายในบ่อดิน แม้ว่าปลาสวายจะเป็นปลาที่เลี้ยงง่ายกินอาหารหลากหลายแต่ต้นทุน
ค่าอาหารปลายังเป็นประมาณหนึ่งในห้าของต้นทุนการเพาะเลี้ยง ส่วนต้นทุนหลักเป็นค่าแรงงาน
ซึ่งสูงเกินครึ่งหนึ่งของต้นทุนรวมเล็กน้อย (ตารางที่ 6.12)
ปัญหาการเลี้ยงปลาสวาย Striped catfish ที่เกษตรกรทั่วไปพบคือ พันธุ์ปลาที่ได้จากกรม
ประมงมีไม่ต่อเนื่องขาดแคลนในบางช่วง ราคาอาหารปลาสูง ระบบการเลี้ยงที่ยังใช้มูลสัตว์ท�าให้
ผลผลิตที่ได้มีสีออกเหลือง มีกลิ่นแรง มีไขมันมาก วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการเพาะเลี้ยงมีราคาสูงขึ้น

ในด้านตลาด ราคาที่เกษตรกรได้รับไม่แน่นอนยังคงมีปัญหาที่คนกลางที่รับซื้อให้ราคาต�่า
เกษตรกรยังมีส่วนเหลื่อมต�่าเนื่องจากผู้รับซื้อให้ราคาต�่า อย่างไรก็ดีมีผู้ศึกษาตลาดปลาสวาย
(อิทธิพล 2550) และ พบว่ามีการแข่งขันกันซื้อปลาที่ตลาดขายส่ง พ่อค้าขายส่งมีการแข่งขันกัน
ซื้อและให้แรงจูงใจแก่ผู้ที่น�าปลาขายให้เพื่อให้ได้สินค้าตามที่ต้องการ และมีความพยายามผูกพัน
ให้มีการน�าปลามาขายให้เป็นประจ�า แต่ในระดับค้าปลีก ผู้ค้าปลีกมีปัญหาความต้องการของ
ผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปตามการเปลี่ยนแปลงของรสชาติและราคาที่ซื้อได้เนื่องจากมีปลาหลายชนิด
ที่ทดแทนกันได้ ในการขนส่งยังมีปัญหาต้นทุนค่าขนส่งสูงเนื่องจากน�้ามันเชื้อเพลิงมีราคาสูง
เกษตรกรผู้เลี้ยงปลาสวายยังไม่นิยมรวมกลุ่มซึ่งท�าให้ขาดอ�านาจต่อรอง ในแหล่งเพาะเลี้ยงหลัก
เช่นที่นครสวรรค์มีการพัฒนาการรวมกลุ่มในรูปวิสาหกิจชุมชน โดยมีผู้รวบรวมซึ่งท�าหน้าที่แปรรูป
ปลาสวายด้วยเป็นผู้น�ากลุ่ม วางแผนการผลิต จัดหาปัจจัยการผลิต รับซื้อ และแปรรูปผลผลิต
ทั้งท�าหน้าที่หาแหล่งเงินทุนมาสนับสนุนการด�าเนินงาน

สถานภาพการเพาะเลี้ยงสัตว์น�้าไทยในบริบทของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน >> I 87 I