Page 99 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

90 บทที่ 4

จะเห็นวาชวงหลังจากการเกิดโมเลกุลเชิงซอนนี้ไมใชขั้นตอนมูลฐานแบบโมเลกุลคู แตเปนการ
แตกตัวของขั้นตอนมูลฐานแบบโมเลกุลเดี่ยว ในกรณีเชนนี้มักจะไมสามารถบอกขอบเขตของแต

ละขั้นตอนอยางชัดเจน

4.3 ปฏิกิริยามูลฐานแบบสามโมเลกุล (Elementary Termolecular or

Trimolecular Reaction)

ปฏิกิริยาการรวมตัวระหวางสองอะตอมในสภาวะแกส เชน 2A หรือ A+B มักจะไม
สามารถรวมตัวกันเปนโมเลกุลอะตอมคู เนื่องจากพลังงานที่คายออกมาจากการสรางพันธะในการ

เกิดพันธะใหม จะใชในการสลายพันธะใหแยกออกจากกันตามเดิม ดังนั้นปฏิกิริยาการรวมตัว

ระหวางสองอะตอมจะเกิดขึ้นไดตองอาศัยโมเลกุลหรืออะตอมที่สาม (third body, M) ในการรับ

พลังงานที่เกิดขึ้นนั้น ดังกลไกแบบที่ 1 ที่มีขั้นตอนเดียว คือ

กลไกแบบที่ 1

A + A + M ⎯ →⎯ A + M (4.17)
2
หรือ A + B + M ⎯ →⎯ AB + M (4.18)

สมการ (4.17) หรือ (4.18) แสดงวาปฏิกิริยารวมตัวของอะตอมคูในสภาวะแกสเปนปฏิกิริยาอันดับ
สาม

อยางไรก็ตามมีการเสนอกลไกอีกแบบหนึ่ง เพื่อหลีกเลี่ยงการชนกันของสามโมเลกุลใน

เวลาเดียวกันซึ่งเกิดขึ้นไดยาก และเพื่ออธิบายพลังงานกระตุนที่อาจมีคาเปนลบได โดยที่กลไกแบบ
ที่ 2 มี 2 ขั้นตอน คือ

กลไกแบบที่ 2

A + M k k 1 AM (4.19)

-1
k
AM + A ⎯⎯⎯ → A + M (4.20)
2
2