Page 66 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

การวิเคราะหทางจลนพลศาสตร 57

เมื่อ k , k = คาคงที่อัตราของปฏิกิริยาไปขางหนาของการสลายตัวของสารตั้งตน A และ
1 -1
ปฏิกิริยายอนกลับของสารตั้งตน B ตามลําดับ
k = คาคงที่อัตราของปฏิกิริยาการสลายตัวของสารมัธยันตร B หรือ
2
คาคงที่อัตราของปฏิกิริยาการเกิดผลิตภัณฑ P

d[P]
อัตราการเกิดสาร P = = k [B] (2.96)
2
dt
เนื่องจากสาร B เปนสารมัธยันตร ในที่นี้จึงสมมุติวาความเขมขนของสาร B นอยกวาความเขมขน

ของสารตั้งตน A และผลิตภัณฑ P มากๆ และถือวาอัตราการเกิดผลิตภัณฑ P เทากับอัตราการ

สลายตัวของสารตั้งตน A คือ
d[P] d[A]
= – (2.97)
dt dt

d[A]
จากสมการ (2.96) และ (2.97) จะได – = k [B] (2.98)
2
dt

จะเห็นวาสมการ (2.98) ไมสามารถหาความเขมขนที่แนนอนของสาร A หรือ B ที่เวลาตางๆ ได แต
จะไดความเขมขนที่ประมาณคา (approximated concentration) ของสาร A หรือ B เทานั้น โดยการ

พิจารณาจากการประมาณคาดวยวิธีตางๆ

_____________________________________________________________________

ระเบียบวิธีประมาณ (approximation method) มี 3 วิธี คือ
1. ระเบียบวิธีประมาณสภาวะสมดุล (equilibrium approximation method)

ระเบียบวิธีประมาณสภาวะสมดุลเปนวิธีที่สมมุติวาปฏิกิริยามีสมดุล แมวาจะไมใชสภาวะ

สมดุลจริง เพื่อนําคุณสมบัติของสภาวะสมดุลมาพิจารณาแกปญหา เชน ปฏิกิริยาที่มีสมดุลกอนที่มี
ขั้นเริ่มตนเปนปฏิกิริยาที่ยอนกลับได แตจะไมเกิดสมดุลจริงเหมือนกับปฏิกิริยาที่ยอนกลับไดอยาง

เดียว เพราะสารมัธยันตรจะสลายตัวเพื่อยอนกลับเปนสารตั้งตนแลวยังสลายตัวเพื่อเกิดผลิตภัณฑ

ดวยซึ่งเปนการรบกวนสมดุล ดังนั้นการพิจารณาปฏิกิริยาที่มีสมดุลกอนโดยระเบียบวิธีประมาณ
สภาวะสมดุลนั้น จะสมมุติวาขั้นเริ่มตนมีสมดุล และหาความเขมขนของสารมัธยันตรจากคาคงที่

สมดุล (K)