Page 70 -
P. 70
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
การวิเคราะหทางจลนพลศาสตร 61
จะเห็นวาคาคงที่อัตราจากระเบียบวิธีประมาณทั้งสองตางกันเล็กนอย โดยที่ระเบียบวิธีประมาณ
สภาวะคงตัวจะใชในกรณีทั่วไปไดกวางกวา และในกรณีที่ k >> k จะทําใหคาคงที่อัตราจาก
-1
2
ระเบียบวิธีประมาณสภาวะคงตัวจะเทากับคาคงที่อัตราจากระเบียบวิธีประมาณสภาวะสมดุล หรือ
อาจกลาวไดวาในกรณีที่ k >> k เทานั้นจึงใชระเบียบวิธีประมาณสภาวะสมดุลได
-1
2
2.6.5 ปฏิกิริยาลูกโซ (Chain Reaction)
ปฏิกิริยาลูกโซประกอบดวยขั้นตอนตางๆ ซึ่งผลิตสารมัธยันตรที่เรียกวา ตัวนําพาลูกโซ
(chain carrier) ตัวนําพาลูกโซที่เกิดขึ้นในขั้นตอนหนึ่งจะทําใหเกิดตัวนําพาลูกโซใหมในขั้นตอน
ถัดไป และการที่ตัวนําพาลูกโซหนึ่งจะผลิตตัวนําพาลูกโซอื่นตอไป จึงทําใหเกิดปฏิกิริยาอยาง
ตอเนื่องมากมาย และสงผลใหเกิดผลิตภัณฑมากดวย
ตัวนําพาลูกโซเปนสารที่วองไวตอปฏิกิริยา ดังนั้นตัวนําพาลูกโซอาจเปนอนุมูล (radical) ที่
เปนสารที่มีอิเล็กตรอนเดี่ยว (unpaired electron) หรือไอออน (ion) หรือนิวตรอน (neutron) สําหรับ
กรณีปฏิกิริยาการแตกตัวนิวเคลียร (nuclear fission)
ลักษณะของปฏิกิริยาลูกโซประกอบดวย 3 ขั้นตอนหลักคือ
2.6.5.1 ขั้นเริ่มตน (initiation step) เปนขั้นที่ผลิตตัวนําพาลูกโซตัวแรกในปฏิกิริยาลูกโซ
และเปนตัวนําพาลูกโซสําคัญที่ทําใหเกิดปฏิกิริยาในขั้นตอไป
2.6.5.2 ขั้นแพรขยาย (propagation step) เปนขั้นที่ตัวนําพาลูกโซจะทําปฏิกิริยากับสารตั้ง
ตน หรืออาจสลายตัวเอง แลวทําใหเกิดตัวนําพาลูกโซใหม และตัวนําพาลูกโซใหมนี้จะเกิดปฏิกิริยา
ตามที่กลาวขางตนอีกในขั้นถัดๆ ไป ขั้นแพรขยายนี้เปนสวนสําคัญในการเกิดผลิตภัณฑตอไป หรือ
อาจเกิดผลิตภัณฑก็ได และขั้นแพรขยายเปนขั้นที่เกิดเร็วกวาขั้นอื่นๆ
2.6.5.3 ขั้นสิ้นสุด (termination step) เปนขั้นที่ทําใหปฏิกิริยาลูกโซสิ้นสุด ซึ่งอาจเกิดได
จากตัวนําพาลูกโซอาจชนกันเองหรือชนกับสารอื่นๆ แลวทําใหสิ้นสุดปฏิกิริยาลง
นอกจากนี้ยังอาจประกอบดวยขั้นตอนอื่นๆ เชน
ขั้นตอนสาขา (branching reaction) เปนขั้นที่มีลักษณะคลายกับขั้นแพรขยาย แต
เปนขั้นตอนที่ทําใหเกิดตัวนําพาลูกโซประเภทอื่นๆ และมีสวนสําคัญในการเกิดผลิตภัณฑรอง
(minor product) และอาจเกิดผลิตภัณฑรองไดหลายๆ ชนิด
