Page 35 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

22

3. แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของกับกลุมตัวอยางและวิธีการสุมตัวอยาง

3.1 ความหมายของประชากรและกลุมตัวอยาง

ประชากร ( Population) หมายถึง กลุมของสิ่งตางๆ ที่สมาชิกทุกหนวยของสิ่งนั้นเปน
กลุมเปาหมายที่ผูประเมินตองการศึกษา เชน การประเมินผลการดําเนินงานโครงการใหเงินกู
เพื่อการประกอบอาชีพของชาวชนบทในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประชากรที่ผูประเมินตองการ

เก็บขอมูลคือ ชาวชนบททั้งหมดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (สุวิมล ติรกานันท, 2550)
ประชากร (Population) หมายถึง หนวยที่เราจะศึกษาขอมูลทั้งหมด ซึ่งอาจเปนคนสิ่งที่มี
ชีวิตหรือสิ่งไมมีชีวิต ในทางสังคมศาสตรจะเนนไปที่ตัวบุคคล เชน จํานวนนักเรียนในโรงเรียนทั้งหมด

จํานวนครัวเรือนในชุมชนทั้งหมด จํานวนประชากรทั้งจังหวัดหรือทั้งประเทศ (สิน พันธุพินิจ, 2554)
กลุมตัวอยาง (Sample) หมายถึง กลุมยอยของประชากรที่ผูประเมินใชในการเก็บรวบรวม
ขอมูล กลุมตัวอยางนี้จะตองเปนตัวแทนที่ดีของประชากรทั้งหมด จึงตองอาศัยเทคนิคการสุมตัวอยาง
(Sampling technique) เขามาชวยคัดเลือกทําใหทุกหนวยของประชากรมีโอกาสที่จะเปนตัวแทน
เทาๆ กัน โดยจะตองมีการกําหนดกรอบการสุมตัวอยาง (Sampling frame) ซึ่งหมายถึง การกําหนด

ขอบเขตของประชากรที่ตองการศึกษาใหชัดเจน (สุวิมล ติรกานันท, 2550)
กลุมตัวอยาง ( Sample) หมายถึง กลุมยอยสวนหนึ่งของประชากรที่เราตองการศึกษา
ขอมูล เชน ในมหาวิทยาลัยหนึ่งหรือชุมชนหนึ่งมีประชากรทั้งหมด 10,000 คน แตเนื่องจากมี

งบประมาณ เวลา และบุคลากรจํากัด จึงตัดสินใจศึกษาขอมูลจากตัวแทนของนักศึกษาหรือชุมชน
เพียงรอยละ 10 ของประชากร โดยคัดเลือกกลุมตัวอยางมา 1,000 คน เพื่อแปนตัวแทนของ
ประชากร (สิน พันธุพินิจ, 2554)

3.2 กระบวนการเลือกตัวอยาง

การศึกษาขอมูลโดยใชกลุมตัวอยางแทนประชากรนั้นไมไดทําเพียงเพื่อใหเก็บขอมูลสะดวก
เก็บขอมูลจากตัวแทนประชากรที่มีจํานวนนอยลง และชวยใหการเก็บขอมูลงายขึ้นเทานั้น แตจะตอง

ตระหนักถึงความเปนตัวแทนของประชากรทั้งหมด การคัดเลือกตัวแทนของประชากรมีกระบวนการ
ที่สําคัญ 4 ขั้นตอน ดังนี้

1) การนิยามประชากร นักวิจัยตองกําหนดขอบเขตและใหคําจํากัดความของประชากร
ที่จะศึกษาใหชัดเจนวาประชากรหมายถึงใคร หรือหมายถึงอะไร มีหนวยการวัดอยางไร
โดยกําหนดใหสอดคลองกับวัตถุประสงคและระเบียบวิธีการวิจัยที่ออกแบบไวเพื่อที่จะทําใหการเลือก

ตัวอยางงายและไดตัวแทนที่ดี
2) การจัดทําบัญชีรายชื่อประชากร หลังจากนักวิจัยไดนิยามประชากรแลว ขั้นตอมา
ตองจัดทําบัญชีประชากรที่มีอยูในปจจุบันเปนกรอบของการเลือกตัวอยาง (sampling frame) เพราะ
สมาชิกของประชากรบางคนหรือบางอยางอาจไมอยู บางคนอาจยายออกไป หรือพนจากบัญชี

ประชากรไปนานแลว นอกจากนี้ ยังตองตรวจสอบวาบัญชีรายชื่อสมาชิกประชากรไดมาอยางไร
มีอคติหรือไม