Page 33 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

20

- การประเมินดานบริบทหรือสภาวะแวดลอม ( Context Evaluation: C)
เปนการประเมินใหไดขอมูลสําคัญ เพื่อชวยในการกําหนดวัตถุประสงคของโครงการ ความเปนไปได
ของโครงการ เปนการตรวจสอบวาโครงการที่จะทําสนองปญหาหรือความตองการจําเปนที่แทจริง
หรือไม วัตถุประสงคของโครงการชัดเจน เหมาะสม สอดคลองกับนโยบายขององคการ หรือนโยบาย

หนวยเหนือหรือไม เปนโครงการที่มีความเปนไปไดในแงของโอกาสที่จะไดรับการสนับสนุนจาก
องคกรตางๆ หรือไม เปนตน การประเมินสภาวะแวดลอมจะชวยในการตัดสินเกี่ยวกับเรื่อง โครงการ
ควรจะทําในสภาพแวดลอมใด ตองการจะบรรลุเปาหมายอะไร หรือตองการบรรลุวัตถุประสงคเฉพาะ
อะไร เปนตน

- การประเมินปจจัยเบื้องตนหรือปจจัยปอน ( Input Evaluation: I) เปน
การประเมินเพื่อพิจารณาถึง ความเปนไปไดของโครงการ ความเหมาะสม และความพอเพียงของ
ทรัพยากรที่จะใชในการดําเนินโครงการ เชน งบประมาณ บุคลากร วัสดุอุปกรณ เวลา รวมทั้ง
เทคโนโลยีและแผนการดําเนินงาน เปนตน การประเมินผลแบบนี้จะทําโดยใชเอกสารหรืองานวิจัย

ที่มีผูทําไวแลว หรือใชวิธีการวิจัยนํารองเชิงทดลอง ( Pilot Experimental Project) ตลอดจนอาจให
ผูเชี่ยวชาญมาทํางานให อยางไรก็ตาม การประเมินผลนี้จะตองสํารวจสิ่งที่มีอยูเดิมกอนวามีอะไรบาง
และตัดสินใจวาจะใชวิธีการใด ใชแผนการดําเนินงานแบบไหน และตองใชทรัพยากรจากภายนอก

หรือไม
- การประเมินกระบวนการ ( Process Evaluation: P) เปนการประเมิน
ระหวางการดําเนินงานโครงการ เพื่อหาขอบกพรองของการดําเนินโครงการ ที่จะใชเปนขอมูลในการ
พัฒนา แกไข ปรับปรุง ใหการดําเนินการชวงตอไปมีประสิทธิภาพมากขึ้น และเปนการตรวจสอบ
กิจกรรม เวลา ทรัพยากรที่ใชในโครงการ ภาวะผูนํา การมีสวนรวมของประชาชนในโครงการ โดยมี

การบันทึกไวเปนหลักฐานทุกขั้นตอน การประเมินกระบวนการนี้ จะเปนประโยชนอยางมากตอการ
คนหาจุดเดน หรือจุดแข็ง (Strengths) และจุดดอย (Weakness) ของนโยบาย/ แผนงาน/ โครงการ
มักจะไมสามารถศึกษาไดภายหลังจากสิ้นสุดโครงการแลว การประเมินกระบวนการจะมีบทบาท

สําคัญในเรื่องการใหขอมูลยอนกลับเปนระยะๆ เพื่อการตรวจสอบการดําเนินงานของโครงการ
โดยทั่วไป การประเมินกระบวนการมีจุดมุงหมาย
- การประเมินผลผลิต (Product Evaluation : P) เปนการประเมินเพื่อ
เปรียบเทียบผลผลิตที่เกิดขึ้นกับวัตถุประสงคของโครงการ หรือความตองการ/ เปาหมายที่กําหนดไว

รวมทั้งการพิจารณาในประเด็นของการยุบ เลิก ขยาย หรือปรับเปลี่ยนโครงการและการประเมินผล
เรื่องผลกระทบ (Impact) และผลลัพธ (Outcomes) ของนโยบาย/ แผนงาน/ โครงการ โดยอาศัย
ขอมูลจากการประเมินสภาวะแวดลอม ปจจัยเบื้องตนและกระบวนการรวมดวย

จะเห็นไดวาการประเมินแบบ CIPP เปนการประเมินที่ครอบคลุมองคประกอบ
ของระบบทั้งหมด ซึ่งผูประเมินจะตองกําหนดวัตถุประสงคของการประเมินที่ครอบคลุมทั้ง 4 ดาน

กําหนดประเด็นของตัวแปรหรือตัวชี้วัด กําหนดแหลงขอมูลผูใหขอมูล กําหนดเครื่องมือการประเมิน
วิธีการที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูล กําหนดแนวทางการวิเคราะหขอมูล และเกณฑการประเมินที่
ชัดเจน