Page 69 -

โครงการพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี

62 สัทวิทยา : การวิเคราะหระบบเสียงในภาษา บทที่ 6 พฤติกรรมทางเสียงและกฎทางเสียง

6.5 กฎทางเสียง

คือกฎที่รวบรวมไดจากพฤติกรรมตางๆ ของเสียงในภาษาในภาพรวม กฎแตละกฎครอบคลุม

พฤติกรรมของกลุมเสียงที่มีธรรมชาติเดียวกัน กระบวนการทางเสียงในการพูดจัดเปนขั้นตอน โดยที่หนวย
เสียงที่เก็บในระดับลึก ( underlying representation ) ในพจนานุกรม ( lexicon ) จะผานกฎทางเสียง
( phonological rules ) ทําใหไดมาซึ่งเสียงในระดับผิว ( surface structure ) หรือเสียงที่ออกจริงพูดจริง

( phonetic representation ) ดังแสดงใน (1)

(1) หนวยเสียงในระดับลึก

กฎทางเสียง

เสียงในชั้นผิว

ในการสรางคํา ซึ่งมีการประสมประสานคําและเติมวิภัตติ-ปจจัยจะมีการปฎิสัมพันธระหวาง
กฎทางเสียงและกฎการสรางคํากอนที่จะไดมาซึ่งเสียงในชั้นผิว ดังนี้

(2) หนวยเสียงในระดับลึก

กฎทางเสียง กฎการสรางคํา

เสียงในชั้นผิว

รายละเอียดในการสรางคําในพจนานุกรมจําลองในสมอง ( mental lexicon )
ซึ่งมีการปฎิสัมพันธกับกฎทางเสียง จะไดกลาวถึงในทฤษฎีพจนสัทวิทยาในบทที่ 10 ตอไป

การเขียนกฎทางเสียงมีรูปแบบ ดังนี้

(3) A → B / C D

คือเสียง A แปรเปนเสียง B ในบริบทที่มีเสียง C นําหนาและตามดวยเสียง D
ตัวอยาง ภาษาไทย มีเสียง / p / เปนหนวยเสียง ซึ่งจําแนกตาง (contrast) จากหนวยเสียง / π /
h
และ / b / หนวยเสียง / p / นี้จะแปรเปนเสียง [ p ] ที่ตําแหนงทายพยางค โดยแปรเสียงรวมเปนเสียง
h
เดียวกัน ( neutralized ) กับหนวยเสียง / p / ที่ตําแหนงทายพยางค (และทายคํา) ดังนี้