Page 62 -

โครงการพัฒนาหนังสืออิเล็กทรอนิกส์เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี

สัทวิทยา : การวิเคราะหระบบเสียงในภาษา บทที่ 6 พฤติกรรมทางเสียงและกฎทางเสียง 55

บทที่ 6
พฤติกรรมทางเสียงและกฎทางเสียง

เสียงที่เราพูดในแตละคําในประโยคตางๆ มักจะมีการเปลี่ยนแปร เนื่องจากเสียงอื่นๆ ในบริบท
เชน เกิดการกลมกลืนเสียง ( assimilation ) หรือแผกแยกเสียง ( dissimilation ) มีการเพิ่มเสียง( insertion )

หรือลดเสียง ( deletion ) เปนตน พฤติกรรมเสียงตางๆ เหลานี้ มักจะมีสาเหตุมาจากธรรมชาติของสรีระ
ในการออกเสียงและการรับรูเสียงในการฟง หรือจากคุณสมบัติทางกายภาพของเสียงเปนสําคัญ เพื่อทําให
เกิดความสะดวกในการออกเสียง หรือเพื่อประสิทธิภาพสูงสุดในการสื่อความหมายตอผูฟง

พฤติกรรมเสียงตามธรรมชาติเหลานี้มักจะมีลักษณะที่เปนสากล ซึ่งพอจําแนกประเภทของพฤติกรรม
หลักๆ ไดดังนี้ (Schane 1973: 49-61)

6.1 การกลายเสียง
6.1.1 การกลมกลืนเสียง ( assimilation )
คือการที่เสียงเปลี่ยนแปรหรือกลายไปตามเสียงในบริบท โดยกลายเสียงตามเสียงใน

บริบท มีลักษณะตางๆ ดังนี้
6.1.1.1 เสียงพยัญชนะกลมกลืนเสียงตามเสียงสระ
ในภาษาญี่ปุน สระสูงหนา [ i ] เปนบริบททําใหพยัญชนะ ที่ปุมเหงือก [s]

เกิดการแปรเสียง ยกลิ้นสวนหนาขึ้นสูง กลายเสียงเปน ‘ alveolopalatal ’ [5] กลมกลืน
ไปดวย ตัวอยางเชน ( จาก Halle & Clements 1985 )

kasu ‘lend, (present)’ “ยืม (ปจจุบัน)”
kasanai ‘lend, (negative)’ “ยืม (ปฏิเสธ)”
ka5itai ‘lend, (volitional)’ “ยืม ( volitional)”

ka5ita ‘lend, (past)’ “ยืม (อดีต)”

6.1.1.2 เสียงสระกลมกลืนตามเสียงพยัญชนะ
ในภาษาอังกฤษ เสียงสระ จะมีเสียงนาสิกควบ เมื่อมีเสียงนาสิกในบริบท

ตัวอยาง เชน k*æ mp ‘camp’ “คาย”

læ¿mb^ ‘lamb’ “ลูกแกะ”
k* 7¿nt ‘couldn’t’ “ไมสามารถ”

6.1.1.3 เสียงพยัญชนะกลมกลืนเสียงตามเสียงพยัญชนะ
ภาษาคลาเมธ ( Klamath ) มีการกลมกลืนเสียงพยัญชนะ โดยเสียงนาสิก

จะแปรเปนเสียงขางลิ้น กลมกลืนกับเสียงขางลิ้นที่ตามมาในบริบทที่ติดกัน
ตัวอยางเชน (Halle & Clements, 1985)