Page 85 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

เกินไป หรือพ่อพันธุ์ที่ผ่านการทดสอบสมรรถนะ แต่อาจมีลูกอัณฑะบิดเล็กน้อย เมื่อนำไปเป็นพ่อพันธุ์
ประจำกลุ่ม ด้วยความเชื่อ

ตารางที่ 4 แสดงผลการวิเคราะห์การจัดกลุ่มภูมิปัญญาท้องถิ่นตามวัตถุประสงค์ของเกษตรกร

ลักษณะของภูมิปัญญา ประเภทวัตถุประสงค์
ภูมิปัญญาการคัดเลือกควาย ที่เกี่ยวข้อง ของการคัดเลือก
ตามวัตถุประสงค์ต่างๆ
ปริมาณ คุณภาพ อนุรักษ์ ปรับปรุงพันธุ์

1. คัดเลือกควายงามตามอุดมคติ (ideal type) / / / /

2.คัดเลือกควายพ่อพันธุ์ / / / /
3.คัดเลือกควายแม่พันธุ์ / / / /

4.คัดเลือกควายงาน / / / -

5.คัดเลือกโดยการดูขวัญควาย - / / -

6.คัดเลือกโดยการดูลักษณะกาลกิณี - / / -

ตามภูมิปัญญาที่ว่าควายอัณฑะบิดจะถ่ายทอดลักษณะลูกอันฑะบิดและนิสัยดื้อให้กับลูกได้ เกษตรกรจึง
อาจไม่นิยมนำแม่พันธุ์มาผสมก็ได้ เป็นต้น อนึ่ง การใช้เทคโนโลยีชีวภาพ(Biotechnology) เพื่อค้นหา
เครื่องหมายพันธุกรรม ที่ควบคุมลักษณะตามอุดมคติบางประการที่ถูกควบคุมด้วยยีนน้อยคู่ (จินตนา,
2548) เช่น การแสดงออกของสีขาวบั้งคอ ที่เป็น 3 แถบ การมีจุดขาวที่บริเวณหน้า น่าจะช่วยให้การ
คัดเลือกมีความแม่นยำและทำได้รวดเร็วกว่าการใช้วิธีการปรับปรุงพันธุ์ตามปกติ ซึ่งจะเป็นแนวทางหนึ่ง

ในการบูรณาการเพื่อช่วยในการอนุรักษ์ลักษณะตามอุดมทัศนีย์ และอาจพัฒนาเพื่อใช้ประโยชน์ในด้าน
ต่างๆ ต่อไปในอนาคต

1.2 วัตถุประสงค์การปรับปรุงพันธุ์เชิงเศรษฐกิจ (Economic) ภูมิปัญญาท้องถิ่นการคัดเลือก
ควาย หลายองค์ความรู้ปลีกย่อยของการคัดเลือกควายงามตามอุดมคติ การคัดเลือกควายพ่อ-แม่พันธุ์
และการคัดเลือกควายใช้งาน จะอยู่ในเกษตรกรภูมิปัญญาทั่วไป รวมถึงกลุ่มที่เลี้ยงควายงาม เพราะ
ควายที่ขึ้นชื่อว่าสวยงามแล้วก็เหมาะที่จะใช้ทำเป็นพ่อ-แม่พันธุ์ด้วย องค์ความรู้หลายอย่างสามารถจัด
เป็นลักษณะ เชิงปริมาณ ที่สามารถ ชั่ง ตวง วัดได้ เช่น ความใหญ่ของกระดูก ความยาวของหาง เส้น

รอบวงของหาง ความสูงและความยาวลำตัว เป็นต้น ซึ่งภูมิปัญญาเหล่านี้ บางอย่างเกษตรกรอาจใช้
เครื่องมือวัดอย่างง่าย เช่น ใช้ไม้หรือเชือกวัดความสูง ความยาว ความใหญ่ของกระดูกขา เหง้าหาง
หรือบางอย่างอาจอาศัยเพียงประสบการณ์ ร่วมกับการกะประมาณด้วยสายตา โดยปราศจากเครื่องมือ

วัด แต่ก็มีความแม่นยำ ที่ค่อนข้างสูง เช่น การประมาณน้ำหนักควายด้วยสายตา เป็นต้น ซึ่งองค์ความรู้

การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 75 การคัดเลือกควายไทย