Page 87 -
P. 87
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ตารางที่ 5 ตารางแสดงผลการวิเคราะห์การจัดกลุ่มภูมิปัญญาท้องถิ่นตามวัตถุประสงค์การปรับปรุง
พันธุ์สัตว์
การจัดกลุ่มตามหลักการปรับปรุงพันธุ์
วัตถุประสงค์การคัดเลือก แหล่ง ฝูงพ่อแม่พันธุ์ ฝูงผลิตเน้นการให้ผล ใช้แรงงาน
ตามภูมิปัญญาท้องถิ่น พันธุกรรม เพื่อผลิตลูก ผลิตทางเศรษฐกิจ (draft
(genetic (breeding (production
resource) herd) herd) power)
1. ควายงามตามอุดมคติ / / / /
(ideal type)
2.ควายพ่อพันธุ์ / / / /
3.ควายแม่พันธุ์ / / / /
4.ควายงาน / / - /
5.ลักษณะขวัญดี-ไม่ดี / - - -
6.ลักษณะมงคล-กาลกิณี / - - -
3. วิธีการและแนวทางการปรับปรุงพันธุ์ควายตามภูมิปัญญาท้องถิ่น จากภูมิปัญญาการ
คัดเลือกควายตามวัตถุประสงค์ต่างๆ จะพบว่าองค์ความรู้ปลีกย่อยบางอย่างเป็นองค์ความรู้ของปราชญ์
บางกลุ่ม หรือบางคน แต่ภูมิปัญญาหลายอย่างมีความสอดคล้องตรงกัน ถือว่าเป็นองค์ความรู้เด่น มีความ
น่าสนใจ และน่าจะนำไปสู่การศึกษาวิจัย และหลายอย่างน่าจะนำไปกำหนดวัตถุประสงค์ในการปรับปรุงพันธุ์
ควาย ด้วยการบูรณาการภูมิปัญญากับหลักการปรับปรุงพันธุ์สัตว์ ซึ่งอาจแบ่งวิธีการปรับปรุงพันธุ์ได้ 2 วิธีการ
จากกลุ่มภูมิปัญญา 4 ด้าน ตารางที่ 6 ดังนี้
3.1 การปรับปรุงพันธุ์ด้วยวิธีปกติ คือการผสมพันธุ์ และการคัดเลือกพันธุ์ทั่วไป ซึ่งภูมิปัญญา
เด่น ที่เกี่ยวข้องกับลักษณะทั้ง 4 ด้าน คือพันธุกรรม การผสมพันธุ์ การให้ผลผลิต และการให้แรงงาน
เฉพาะที่เป็นเชิงปริมาณทั้งหมด สามารถทำการผสมพันธุ์และคัดเลือกพันธุ์ตามปกติได้ แต่อาจต้องใช้
เวลานานพอสมควรกว่าจะเห็นผลสำเร็จของการปรับปรุงพันธุ์ในแต่ละลักษณะที่ต้องการ ซึ่งวิธีการ
ปรับปรุงพันธุ์นี้ ส่วนใหญ่ดำเนินการอยู่ในหน่วยงานกรมปศุสัตว์เป็นหลัก และส่วนหนึ่งได้ขยายไปสู่
ฟาร์มเกษตรกรเครือข่าย รวมถึงภาคเอกชนที่ให้ความสนใจและต้องการเข้ามาสนับสนุนการพัฒนา
ปรับปรุงพันธุ์ควายไทย เช่น บริษัท เจริญโภคภัณฑ์ เป็นต้น ซึ่งที่ผ่านมานั้นการปรับปรุงพันธุ์ควายของ
กรมปศุสัตว์ มีความก้าวหน้าโดยวัดจากดัชนีการปรับปรุงพันธุ์ที่เพิ่มขึ้นตามลำดับ (จินตนา, 2548)
โดยที่ผ่านมาส่วนใหญ่ใช้ค่าดัชนีเชิงปริมาณมาตั้งเป็นวัตถุประสงค์ของการปรับปรุงพันธุ์ มีการนำภูมิ
ปัญญาท้องถิ่นเข้ามาบูรณาการน้อยมาก ซึ่งในอนาคต มีความจำเป็นที่จะต้องนำองค์ความรู้ที่เป็น
การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 77 การคัดเลือกควายไทย
