Page 57 -
P. 57
โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ง. ควายที่เป็นหมัน มักจะหวงไม่ให้คนดูอวัยวะเพศ (จำปา, 2553)
จ. ควายที่มีขนหางลามไปถึงอวัยวะเพศ หรือมีขนงอกในอวัยวะเพศจะเลี้ยงลูกดี
มาก(คำ, 2553)
2.2.12 เต้านมและหัวนม เหมือนควายงามตามอุดมคติ โดยเน้นคัดเลือกควายแม่พันธุ์ที่
ฐานนมกว้าง เอ็นนมหรือราวนมใหญ่(คือเส้นเลือดที่เข้าสู่เต้านม) มองเห็นชัดเจน ยิ่งยาวจะดีมาก แสดง
ว่ามีน้ำนมมาก เลี้ยงลูกดี ส่วน หัวนมต้องไม่ขาด ไม่เกิน และไม่เป็นหัวนมบอด ขนาดเท่ากันทั้งสี่เต้า
ขนาดไม่ใหญ่และเล็กเกินไป และมีข้อสังเกตเพิ่มเติมจากภูมิปัญญาจากภาคต่าง ได้แก่
เส้นราวนม
ก. ควายแม่พันธุ์ดี ต้องมีนมแบบ “นมหนูซิง”(ล้วน, 2553) คือ หนูตัวเล็กอาศัย
ตามคันนา และชายป่า จะมีลักษณะหัวนมยาว
ข. ควายที่นมเต้าใหญ่ แต่หัวนมเล็ก ยาวและปลายแหลม จะให้น้ำนมดี น้ำนมรส
หวาน(สุรชัย,2553) ลูกแข็งแรง และโตเร็ว
ฃ. หัวนมแดง ไม่ดี เลี้ยงลูกไม่ดี ลูกมักตาย(กลุ่มสกลนคร)
ค. หัวนมเล็ก จะไม่ค่อยมีน้ำนมเลี้ยงลูก(กลุ่มสกลนคร)
ฅ. หัวนมที่มีสีตกกระ เชื่อว่าน้ำนมดี เลี้ยงลูกดีให้ลูกถี่(ปกติถ้าควายอายุมาก
เต้านมและหัวนมมักจะตกกระ)
ฆ. หัวนมยาวดี(สอดคล้องทุกภาค)
ง. ถ้าหัวนมเล็กไม่พัฒนาตามอายุ มีโอกาสที่จะเป็นหมัน
2.2.13 ภูมิปัญญาเพิ่มเติมในการคัดเลือกควายแม่พันธุ์อื่นๆ
(1) ควายให้ลูกถี่ จะไม่สูงมาก ต้องมีผิวสีเทาดำ ท้องขาว ท้องเรือสำเภา ในขณะที่
ควายสูงใหญ่จะให้ลูกห่าง (กลุ่มสกลนคร) สอดคล้องกันเป็นส่วนใหญ่ในทุกภาค
(2) ลักษณะที่โบราณเรียก “หางน้อยสร้อยสั้น” จะให้ลูกดี ในขณะที่ควายแม่พันธุ์ที่
มีรูปร่างเหมือนตัวผู้จะให้ลูกไม่ดี ลูกห่าง ไม่เลี้ยงลูก ออกลูกๆจะตายบ่อย (อ๊อด, 2553) แสดงว่าควาย
ให้ลูกดี ให้ลูกถี่ ไม่จำเป็นต้องเป็นควายงามตามอุดมคติ
(3) ลักษณะเลี้ยงลูกดี ให้ลูกดก มีความเชื่อว่าสามารถถ่ายทอดจากแม่ไปสู่ลูก
(สอดคล้องกันของปราชญ์ทุกภาค)
การคัดเลือกควายไทย ภูมิปัญญา 47 การคัดเลือกควายไทย
