Page 51 -

ิ
ิ
ิ
์
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกสด้านการเกษตร เฉลมพระเกียรตพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว
ื

การเหนี่ยวนำความตานทานของพืช (Freimoser et al. 2019; Köhl et al. 2019; Pal and Gardener

2006; Wisniewski and Droby 2012)

การเปนปฏิปกษโดยตรง

การเปนปฏิปกษโดยตรงของยีสตปฏิปกษที่มีตอรากอโรคพืชและโรคหลังการเก็บเกี่ยว

บทที่ 2 ประกอบดวย ภาวะยับยั้ง และภาวะปรสิต ดังนี้

ภาวะยับยั้ง (Antibiosis)

ภาวะยับยั้งเปนกระบวนการของจุลินทรียปฏิปกษที่มีประสิทธิภาพในการยับยั้งหรือระงับ

กิจกรรมหรือการเจริญของเชื้อกอโรคหรือทั้ง 2 อยาง กระบวนการนี้เปนปฏิสัมพันธที่เกี่ยวกับ

่
สารประกอบที่มีขนาดโมเลกุลเล็กหรือสารปฏิชีวนะ (antibiotic) ที่สรางโดยจุลินทรียชนิดหนึ่งทีมีผล
โดยตรงกับจุลินทรียอีกชนิดหนึ่ง (Lo 1998; Pal and Gardener 2006) ภาวะยับยั้งเกิดไดเมื่ออยูใน

ภาวะกดดัน เชน ขาดแคลนสารอาหาร ขาดกาซออกซิเจน การตองการพื้นที่ในการเจริญ โดย

จุลินทรียจะผลิตสารปลดปลอยออกมานอกเซลลและแพรกระจายสูสิ่งแวดลอมโดยรอบ สงผลตอ

ประชากรจุลินทรียชนิดอื่น ๆ สารที่จุลินทรียแตละชนิดผลิตมีฤทธิ์และมีความจำเพาะในการทำลาย

แตกตางกัน สารที่จุลินทรียสรางขึ้น เชน เอนไซมที่หลั่งออกมานอกเซลล (secreated enzyme)

สารประกอบอินทรียระเหยงาย (volatile organic compounds; VOCs) สารพิษคิลเลอร (killer toxin)

สารปฏิชีวนะ (antibiotic)

เอนไซมที่หลั่งออกมานอกเซลล การผลิตและหลั่งเอนไซมออกมายอยสลาย

องคประกอบของเซลลเปนลักษณะทั่วไปของปฏิสัมพันธระหวางพืชใหอาศัยกับเชื้อกอโรคและ

มีการศึกษากันมาก ปกติเอนไซมดังกลาวเพิ่มขึ้นในภาวะที่มีสารอาหารนอย เชน ในภาวะที่มี

แหลงคารบอนและแหลงไนโตรเจนนอย ทำหนาที่ชวยหาสารอาหารที่จะปลอยออกมาจากเซลลพืช

นำไปสูการฆาเซลลพืชเหลานี้ เชน กรณีของไมโคพาราซิทิซึม (mycoparasitism) การหลั่งเอนไซม

เชน ไคทิเนส (chitinase) กลูคาเนส (glucanase) โปรทีเอส (protease) จึงมักมีรายงานและเนนในยีสต

ปฏิปกษ และเกี่ยวของกับการควบคุมทางชีวภาพ (Freimoser et al. 2019) เอนไซม

ยอยผนังเซลล (cell wall-degrading enzymes) ซึ่งยอยผนังเซลลสงผลใหเซลลแตก ดังนั้นจึงอาจ

เรียกวาไลติกเอนไซม (lytic enzyme) เอนไซมยอยผนังเซลลมักผลิตในสิ่งแวดลอมโดยจุลินทรีย

ระหวางการสลายตัวของสารอินทรียที่มาจากเนื้อเยื่อพืชและเซลลจุลิทรียและเสนใยราที่ตายแลว มี

บทบาทสำคัญอยางตอเนื่องในวงจรสารอาหารในทุกระบบนิเวศน (Köhl et al. 2019) ผนังเซลลของ

ราประกอบดวยพอลิเมอรหลายชนิด ไดแก กลูแคน (glucan) ประมาณ 50-60 เปอรเซ็นต และ

42 กลไกการควบคุมทางชีวภาพของยีสตปฏิปกษและการใชยีสตปฏิปกษในเชิงพาณิชย