Page 203 -
P. 203
ิ
ิ
โครงการหนังสออเล็กทรอนกส เฉลมพระเกียรตสมเด็จพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกุมาร ี
ื
์
ั
ุ
ิ
ิ
เรื่องเล่าพระไตรปิฎก
172
่
่
่
ทีท าให้บรรลุธรรม ในส่วนการตั้งชือชาดกจะนาชือพระโพธิสัตว์มาเปนชือชาดกเปนส่วนมาก เช่น
็
่
็
่
็
เสรีววาณิชชาดก เปนต้น เปนชือชาดกเหมือนในอปณณกวรรคทีกล่าวไปแล้ว
ั
่
็
ชัชวาลย์ ชิงชัย (เอกสารประกอบค าบรรยายวิเคราะห์ชาดก, ม.ป.ป.) ได้วิเคราะห์เรื่องชาดกไว้
็
็
ว่า “ชาดกเปนเรืองของพระพุทธเจ้าจึงมีศัพท์เรียกชาดกเปนภาษาชาวบ้านว่า พระเจ้า 500 ชาติ
่
็
แต่ส่วนมากจะเปนเรืองราวของพระองค์บ้าง ของพระสาวกบ้าง แต่เปนเรืองทีพระโพธิสัตว์
่
่
็
่
็
์
่
่
อยูในเหตุการณบ้าง เปนผู้กล่าวสอนผู้อืนบ้าง การเรียนเนือหาชาดกจะมีลักษณะเปน
็
้
การนาเชื่อมเหตุการณ 2 ชาติมาเกียวข้องกัน ถ้าเปนภาพยนตร์ในสมัยปจจุบันนีจะเปนรูปแบบที่นิยม
้
์
็
ั
่
็
ในการเดินเรืองของภาพยนตร์จะนิยมใช้รูปแบบคล้ายชาดก โดยเริ่มจากเรืองในปจจุบันจากนั้นจึง
่
ั
่
์
ย้อนกลับไปในอดีต ชาดกก็จะเริ่มจากเรืองในสมัยพุทธกาลว่ามีเหตุการณอะไรเกิดขึ้น ปรารภใคร
่
้
่
่
์
็
เปนเหตุ เหตุการณทีเกิดขึนนั้นจะมีทั้งเรืองดีและไม่ดี ตัวอย่างในเรืองดี พระพุทธองค์จะตรัสว่า
่
ไม่ใช่เฉพาะชาตินีอย่างเดียวทีเธอปฎิบัติดี แม้ในอดีตชาติเธอก็จะประพฤติดีแบบนีเหมือนกัน จากนั้น
้
้
่
็
ทรงนาเรืองในอดีตมาเล่า ในอดีตชาติเธอก็ประพฤติดีแบบนีเหมือนกันมาเล่าหรือบางทีก็จะเปน
้
่
์
่
่
็
่
ผู้ทีอยูในเหตุการณเห็นความเปนไปของเรืองราวและพูดถึงเรืองราวนั้น เปนต้น”
็
่
ในชาดกเวลากล่าวถึงประวัติของพระพุทธเจ้าในอดีตชาติจะใช้ค าว่า “พระโพธิสัตว์” หมายถึง
บุคคลที่ยังไม่ได้ตรัสรู้ แต่ก าลังสร้างบารมีเพือจะตรัสรู้ต่อไปในอนาคต ค าว่า โพธิ แปลว่า ตรัสรู้
่
สัตว์ แปลว่า ผู้ยังต้องข้องแวะเวียนตายเกิดในสังสารวัฏ
การศึกษาชาดกในพระสุตตันตปฎกนั้นจะอ่านไม่เข้าใจ เนืองจากในบาลีจะเปนคาถาล้วน
่
ิ
็
็
่
ดังตัวอย่างเรืองอปณณกชาดกซึงเปนเรืองแรกในชาดก แม้แปลออกมาเปนภาษาไทยแล้วก็ยัง
่
็
่
ั
ุ
่
่
่
่
่
็
อ่านไม่เข้าใจเพราะไม่ทราบทีมาทีไปว่ามีความเปนมาอย่างไร แต่เปนเรืองทีดีส าหรับพระภิกษทีจะใช้
็
็
ท่องจ าค าสอนในส่วนชาดก เพราะในส่วนคาถานั้นถือว่าเปนหัวใจหลักของชาดก เพือความเข้าใจ
่
จึงจ าเปนต้องอ่านอรรถกถาประกอบด้วย ตัวอรรถกถาที่อ่านประกอบชาดกที่เปนบาลีนั้นเรียกว่า
็
็
็
ชาตกัฏฐกถา เปนการรจนาของพระพุทธโฆษาจารย์
อรรถกถาจะอธิบายให้ทราบ โดยเริ่มตั้งแต่เรืองนีเกิดขึ้นในขณะที่พระพุทธเจ้าประทับอยู
้
่
่
็
่
้
วัดไหน ทรงปรารภใครจึงได้ตรัสคาถานี จากนั้นจะเปนการเล่าเรืองประวัติของบุคคลนั้น ตัวอย่างเช่น
่
่
ุ
มีพระภิกษรูปหนึงเกิดความเสนหาในสตรีผู้หนึงจนต้องการจะสึกไปแต่งงานกับสตรีนั้น
่
เมื่อบรรดาเพื่อนของท่านทราบเรืองจึงนาตัวท่านไปเข้าเฝาพระพุทธเจ้าเพือให้พระพุทธองค์ตรัสสอน
้
่
่
จะได้เกิดความเบื่อหนายในเพศฆราวาสและไม่ต้องลาสิกขา
่
