Page 87 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

carbon fixation กำรตรึงคำร์บอน : ภาคหนึ่งของกระบวนการสังเคราะห์แสง อันเป็นปฏิกิริยาที่ไม่
อาศัยแสง คือ การน�าคาร์บอนจาก CO มาสังเคราะห์สารประกอบอินทรีย์ โดยใช้พลังงานที่ได้
2
จากปฏิกิริยาแสง ธาตุอาหารที่มีบทบาทส�าคัญ คือ ไนโตรเจน ก�ามะถัน แมกนีเซียม โพแทสเซียม
และสังกะสี

carbon : nitrogen ratio (organic substance) สัดส่วนคำร์บอนกับไนโตรเจน (ของสำรอินทรีย์) :
อัตราส่วนระหว่างสารคาร์บอนอินทรีย์และไนโตรเจนทั้งหมดในสารอินทรีย์ ซึ่งเป็นดัชนีอย่างหนึ่ง
ที่บ่งชี้ศักยภาพการปลดปล่อยไนโตรเจนจากซากพืชที่ใส่ในดิน หากซากพืชมี C:N ratio ต�่ากว่า
20 เช่น ใส่ซากพืชตระกูลถั่วลงไปในดิน จะมีมินเนอราลไลเซชันสุทธิของไนโตรเจน แต่ถ้ามี

C:N ratio สูงกว่า 30 เช่น ฟางข้าว จะมีอิมโมบิไลเซชันสุทธิของไนโตรเจน ดู mineralization
และ immobilization ประกอบ
carbon sequestration กำรกักเก็บคำร์บอน : การเก็บคาร์บอนไว้ในมวลชีวภาพเพื่อยืดเวลาในการ
ปลดปล่อย CO สู่อากาศ เป็นวิธีการหนึ่งในการลดปัญหาโลกร้อน เช่น การปลูกไม้โตเร็วและ
2
อายุยืนให้มาก การสังเคราะห์แสงของพืชช่วยดึง CO จากอากาศมาไว้ในมวลชีวภาพ ส่วน
2
ซากพืชที่ร่วงหล่นช่วยลดการชะละลายและการกร่อนดิน สลายตัวอย่างช้า ๆ กลายเป็นอินทรียวัตถุ
ซึ่งมีบทบาทในการเพิ่มผลิตภาพของดิน นอกจากนี้อินทรียวัตถุปริมาณมากในดินซึ่งสลายตัวช้า
ยังมีบทบาทชะลอการปลดปล่อย CO สู่อากาศต่อไปอีก การเปลี่ยนมวลชีวภาพเป็นถ่านชีวภาพ
2
(biochar) แล้วใส่ในดินก็เป็นอีกวิธีหนึ่ง ที่ช่วยยึดคาร์บอนไว้ในพื้นที่เกษตรกรรม (ดู biochar
ประกอบ)
carbonic anhydrase คำร์บอนิกแอนไฮเดรส : เอนไซม์ที่เร่งปฏิกิริยาไฮเดรชันของ CO ได้ไบคาร์บอเนต
2
ซึ่งละลายน�้าง่าย ช่วยให้ CO เข้าสู่กระบวนการสังเคราะห์แสงในคลอโรพลาสต์ได้เร็ว เอนไซม์นี้
2
มีสังกะสีเป็นโคแฟกเตอร์
carnallite คำร์นัลไลต์ : แร่โพแทชชนิดหนึ่งสูตรเคมี MgCl .KCl.6H O ใช้ในการผลิตปุ๋ยโพแทสเซียม
2
2
คลอไรด์ในเยอรมัน ฝรั่งเศส และรัสเซีย พบแร่ชนิดนี้เป็นปริมาณมากในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ของไทยอยู่ในชั้นเกลือหินใต้ดิน

carotene แคโรทีน : สารสีเหลือง โมเลกุลใหญ่มีสูตรทางเคมี C H สมบัติเป็นโปรวิตามินเอ
40 56
(provitamin A) เมื่อแคโรทีนแตกตัวจะได้วิตามินเอ พบมากในผักผลไม้ที่มีสีแดง ส้ม เหลือง
และเขียว (แคโรทีน คือ สารพวกแคโรทีนอยด์ที่เป็นไฮโดรคาร์บอน ไม่มีออกซิเจนในโมเลกุล)
carotenoids แคโรทีนอยด์ : สารสีเสริมในกระบวนการสังเคราะห์แสง ประกอบด้วยแคโรทีน และซาน

โทฟิลล์ มีสีแดง ส้ม หรือเหลือง ท�าหน้าที่รับพลังงานแสงแล้วส่งต่อไปยังคลอโรฟิลล์ นอกจากนั้น
ยังช่วยปกป้องคลอโรฟิลล์ ไม่ให้เสียหายจากการออกซิเดชันเชิงแสง
carrier (1) แคร์ริเออร์ : โปรตีนขนส่งในเยื่อของเซลล์ ท�าหน้าที่ในการดูดไอออนแต่ละชนิดอย่างจ�าเพาะ
เจาะจง ปัจจุบันนิยมเรียกว่าโปรตีนขนส่ง (transport protein)

40 ปี 87
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย