Page 84 -

โครงการหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ด้านการเกษตร เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พจนานุกรมศัพท์ปุ๋ยและธาตุอาหารพืช

calcium carbonate equivalent สมมูลแคลเซียมคำร์บอเนต : น�้าหนักของแคลเซียมคาร์บอเนต
บริสุทธิ์ซึ่งมีฤทธิ์ด่างสมมูลกับปูนชนิดนั้น 100 หน่วยน�้าหนัก เมื่อปูนทั้งสองนี้มีขนาดของอนุภาค
อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานด้วยกัน ยกตัวอย่างเช่น CaO 100 กก. มีฤทธิ์ด่างเท่ากับ CaCO 179 กก.
3
ดังนั้นแคลเซียมออกไซด์ (บริสุทธิ์) จึงมีค่าสมมูลแคลเซียมคาร์บอเนตเท่ากับ 179 อาจเรียก
สมมูลแคลเซียมคาร์บอเนตว่า “ค่าการท�าให้เป็นกลางสัมพัทธ์” ใช้หน่วยร้อยละก็ได้ (ดู lime
requirement และ neutralizing value ประกอบ)

calcium metaphosphate แคลเซียมเมตำฟอสเฟต : เกลือของกรดเมตาฟอสฟอริก (HPO ) สูตรเคมี
3
Ca(PO ) สารบริสุทธิ์มี 20%Ca และ 71.68%P O อนุภาคปุ๋ยมีลักษณะแวววาวคล้ายแก้ว ผลิต
2 5
3 2
ได้จากการเผาฟอสฟอรัส ให้เป็นฟอสฟอรัสเพ็นทอกไซด์แล้วท�าปฏิกิริยากับหินฟอสเฟต
calcium nitrate แคลเซียมไนเทรต : เกลือซึ่งเป็นผลพลอยได้ของการผลิตปุ๋ยในกระบวนการไนทริก-

ฟอสเฟต แล้วแยกออกโดยการตกผลึกได้ Ca(NO ) .4H O
2
3 2
calcium nitrate-urea แคลเซียมไนเทรต-ยูเรีย : ปุ๋ยที่มีแคลเซียมไนเทรตในสัดส่วนหนึ่งโมเลกุลต่อ
ยูเรีย 4 โมเลกุล โดยยูเรียเข้าแทนที่น�้าผลึกของแคลเซียมไนเทรต ได้ Ca(NO ) .4CO(NH )
2 2
3 2
calcium oxalate แคลเซียมออกซำเลต : สารประกอบในพืชที่เกิดจากปฏิกิริยาระหว่างแคลเซียมกับ
กรดออกซาลิก เป็นเกลือที่ไม่ละลายน�้าจึงตกผลึกอยู่ในส่วนต่าง ๆ ของพืช พบทั้งในผนังเซลล์และ
แวคิวโอล มีหน้าที่ควบคุมการกระจายแคลเซียมในพืชให้เหมาะสม ช่วยลดพิษของอะลูมินัมและ

โลหะหนักอื่น ๆ
calcium oxide แคลเซียมออกไซด์ (CaO) : ดูค�าอธิบายใน lime
calcium phosphate แคลเซียมฟอสเฟต : ชื่อทั่วไปแคลเซียมออโทฟอสเฟตมี 3 รูป คือ (1)
โมโนแคลเซียมฟอสเฟต [Ca(H PO ) ] ละลายน�้า (2) ไดแคลเซียมฟอสเฟตหรือแคลเซียมโมโน
4 2
2
ไฮโดรเจนฟอสเฟต (CaHPO ) ละลายในสารละลายซิเทรต และ (3) ไตรแคลเซียมฟอสเฟต
4
[Ca (PO ) ] ไม่ละลายในน�้าและสารละลายซิเทรต ปุ๋ยทริปเปิลซูเปอร์ฟอสเฟต มีโมโนแคลเซียม
3
4 2
ฟอสเฟตเป็นองค์ประกอบ
calcium polyphosphate แคลเซียมพอลิฟอสเฟต : เกลือแคลเซียมของกรดพอลิฟอสฟอริกมี 3
ชนิด คือ (1) แคลเซียมไดไฮโดรเจนไพโรฟอสเฟต (CaH P O ) (2) ไดแคลเซียมไพโรฟอสเฟต
2 2 7
(Ca P O ) และ (3) สารพอลิฟอสเฟตที่มีน�้าหนักโมเลกุลสูงกว่านี้ปะปนอยู่ด้วย ปุ๋ยนี้ผลิตได้จาก
2 2 7
กระบวนการดีไฮเดรชันของทริปเปิลซูเปอร์ฟอสเฟต

2+
calcium pump ตัวสูบแคลเซียม : ดูค�าอธิบายใน Ca pump
calcium signaling กำรส่งสัญญำณแคลเซียม : การส่งสัญญาณภายในเซลล์ซึ่งมีแคลเซียมไอออน
เป็นตัวน�ารหัสที่สอง มีบทบาทส�าคัญในกระบวนการทางสรีระของพืชหลายประการ เช่น ควบคุม
การท�างานของช่องผ่านไอออน การยืดตัวของหลอดเรณู การขอเข้าอยู่ร่วมในรากถั่วของไรโซเบียม
ความทนทานต่อโรค การซ่อมแซมบาดแผล และการเปิด-ปิดปากใบ (ดู calmodulin และ second

messenger ประกอบ)

84 40 ปี
สมาคมดินและปุ๋ยแห่งประเทศไทย